Cây này có khả năng giảm đau và chống viêm, đặc biệt là khả năng ức chế hoạt động của vi khuẩn Hp - tác nhân chính gây viêm loét dạ dày.

Hiểu rõ về tác dụng và công dụng của cây Xăng sê trong chữa bệnh đau dạ dày cũng như cách sử dụng nó là điều rất quan trọng. Để có cái nhìn tổng quan về vấn đề này, chúng ta sẽ cùng đi qua một bài viết từ Giảng viên của Trường Cao đẳng Y dược Pasteur.

Cây xăng sê chữa đau dạ dày

1.Đặc điểm chung dược liệu:

Tên gọi khác: cây khôi đốm, Khôi tía, lá ngũ sắc,

Tên khoa học: Sanchezia speciosa Leonard - Acanthaceae (họ Ô-rô)

Mô tả thực vật:

Xăng sê là cây bụi lớn, cao từ 1-2m, Thân cây và lá có màu xanh, đỏ hoặc vàng. Lá cây và gân chính của lá có màu trắng và không có lông

Các lá mọc đối xứng với nhau và có hình chữ thập. dài từ 10-25cm, rộng từ 4-7cm. Cuống lá ngắn có hình trụ và phiến lá có hình mũi mác. Mép lá hơi nhẵn và mặt trên có màu xanh đậm, trong khi mặt dưới có màu nhạt hơn với hệ gân lông chim, có từ 8-12 đôi gân bê.

Hoa nở liên tục quanh năm. Hoa được bao bọc trong các cụm trên một cành, đôi khi ở dưới đáy. Hoa thường nở ở chót nhánh và mọc thành cụm hoa. Mỗi bông hoa bao gồm ít nhất 3 bông nhỏ, có cuống ngắn. Lá bắc của hoa có màu lục hoặc đỏ, hình tròn, láng vàng như sáp, đỉnh lá tù, nhẵn và ôm lấy cụm hoa. Hoa cao khoảng 4-5cm, có tai đều, tiểu nhị thò dài, thụ 2, nép 2 và nang chứa 8 hột. Hoa của cây Khôi đốm là hoa lưỡng tính và có mùi nhạt đặc trưng.

1.2. Phân bố, Thu hái:

- Cây Xăng sê chủ yếu phân bố ở các tỉnh miền núi phía bắc của Việt Nam như Tây Giang - Quảng Nam, Hòa Vang - Đà Nẵng, Chiêm Hóa, Na Hang thuộc Tuyên Quang. Tuy nhiên, hiện nay cây này được trồng ở nhiều nơi khác nhau vì nó không đòi hỏi đất và khí hậu cụ thể, dễ trồng và chăm sóc, và cây xanh quanh năm.

- Cây trồng có thể thu hoạch sau khoảng 8 tháng đến 1 năm chăm sóc để chế biến thành dược phẩm, đặc biệt là để trị đau dạ dày từ tinh chất xăng sê.

* Cách phân biệt lá khôi tía với cây xăng sê

Do tên gọi khác của cây Xăng sê cũng là Cây khôi tía nên rất dễ bị nhầm lẫn với các loại cây dại khác, đó là lá Khôi tía

Đúng, để phân biệt lá cây Khôi tía và cây Xăng sê, bạn có thể xem xét các đặc điểm sau:

Lá Khôi tía:

Lá có phủ một lớp lông mỏng, giống như nhung gấm.Mép lá có răng cưa nhỏ.

Cây Xăng sê:

Lá trơn nhẵn, không có lông. Không có răng cưa ở mép lá.Lá dày hơn lá cây Khôi tía.

Đây là hai đặc điểm quan trọng để phân biệt hai loại cây này. Ngoài ra, cấu trúc tổng thể của cây và hình dạng cũng có thể khác nhau, nhưng đặc điểm lá là điểm phân biệt rõ ràng nhất giữa hai loại cây này.

3.Bộ phận dùng

Bộ phận chủ yếu sử dụng của cây Xăng sê là lá. Lá tươi có thể được nhai ăn sống, còn lá khô thường được hãm trong nước sôi để sử dụng

4. Thành phần hóa học:

Trong cây xăng sê có 3 thành phần chính được xác định bao gồm:

- O-methyl furodysinin lacton,

- 9-hydroxyheterogorgiolid.

- 9-methoxycanthin-6-on,

5. Tác dụng - công dụng :

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, dịch chiết xuất từ cây dược liệu có khả năng chống oxi hóa tương tự như chất quercetin. Các hoạt chất trong cây Xăng sê đã được nghiên cứu về khả năng chống tăng sinh trên các dòng tế bào HUVEC, MCF-7 và SK-MEL-5. Kết quả cho thấy, hoạt chất trong cây Xăng sê có tác động thấp đối với tế bào HUVEC, tương đối vừa phải đối với tế bào SK-MEL-5 và tác động cao nhất đối với tế bào MCF-7. Ngoài ra, hoạt chất này còn có khả năng chọn lọc tốt hơn so với thuốc tiêu chuẩn doxorubicin.

Với các chất dược học có trong cây dược liệu, nó có tác dụng ngăn chặn sự tiến triển của tổn thương và viêm loét trong dạ dày, tá tràng. Nó cũng có khả năng tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter Pylori - nguyên nhân chủ yếu gây đau dạ dày.

Công dụng của cây Xăng sê:

Tiêu diệt vi khuẩn có hại trong dạ dày, giảm và ngăn ngừa các triệu chứng như khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, đau bụng, ợ hơi, ợ nóng ợ chua, và các triệu chứng liên quan.

6.Một số bài thuốc Dùng để chữa trị các bệnh về dạ dày:

1.Dùng lá xăng sê tươi:

Lấy một lượng vừa phải lá Xăng sê và rửa sạch để ráo nước.

Dùng 5-6 lá /lần để nhai sống, có thể nhai cùng một vài hạt muối.

Dùng 2-3 lần trong ngày, tốt nhất là vào buổi sáng và buổi tối, khi dạ dày đói.

Sử dụng liên tục trong vài ngày để thấy hiệu quả rõ rệt.

2.Dùng lá xăng sê khô:

Lấy một nắm lá Xăng sê khô (khoảng 40-60g), rửa sạch và cho vào nước sôi từ 1 đến 1,5 lít. Đun khoảng 5 phút, sau đó tắt lửa và sử dụng như đối với nước trà.

Hoặc có thể lấy 10-12 lá Xăng sê khô vò nát, cho vào ấm trà và đổ nước sôi vào, để khoảng 10 phút trước khi sử dụng.

Ngoài ra, có thể sắc nước từ lá Xăng sê khô và dùng nước sắc này thay cho nước lọc uống hàng ngày.

Lá xăng sê khô chữa trị bệnh đau dạ dày HP và các triệu chứng liên quan.

Với hai cách dùng nêu trên, lá Dược liệu này sẽ giúp tiêu triệt các vi khuẩn có hại cho dạ dày, các triệu chứng có liên quan đến dạ dày thường gặp như: khó tiêu, rối loạn tiêu hóa, đầy bụng, đau bụng, ợ hơi, ợ nóng ợ chua, và các triệu chứng liên quan.

Chú ý: Khi dùng lá xăng sê để chữa trị đau dạ dày: Nước Thuốc sẽ có mùi gây khó chịu nhưng không đến nỗi khiến cổ họng bị lợm và mũi bị mùi xông ứ lên, nên cần cố gắng một chút là nuốt được. Uống thường xuyên thì sẽ quen dần.

7.Những lưu ý khi dùng cây xăng sê chữa bệnh đau dạ dày

Hiệu quả trong chữa trị tốt cho dạ dày, tuy nhiên khi dùng cây thuốc này, mọi người cần phải lưu ý các vấn đề sau đây:

+ Chọn lá dược liệu tốt, khỏe mạnh, không sâu bệnh.

+ Khi dùng cần rửa sạch bụi bẩn, sâu bọ trên lá dược liệu.

+ Vì Xăng sê là một giải pháp chữa trị dân gian, người bệnh cần kiên nhẫn và kiên trì trong quá trình chữa trị. Không nên bỏ dỡ liệu trình chữa bệnh một cách đột ngột, mà nên tuân thủ và theo dõi hướng dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc chuyên môn..

+ Hiệu quả của bài thuốc này có thể khác nhau đối với từng người do cơ địa khác nhau. Nếu có bất kỳ phản ứng bất thường nào, cần ngừng sử dụng thuốc và tìm đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý.

+ Không nên lạm dụng hoặc sử dụng quá nhiều Xăng sê trong quá trình điều trị, vì điều này có thể gây những diễn biến không tốt cho dạ dày.

+ Do cơ địa mỗi người khác nhau, hiệu quả của Xăng sê để chữa đau dạ dày có thể khác nhau. Một số người có thể có hiệu quả tốt, trong khi với người khác, nó có thể không có tác dụng.

+ Ngoài ra, người bệnh cũng cần chú ý đến thời gian ăn uống phù hợp và tốt cho bản thân, tránh các thực phẩm gây hại cho dạ dày như các món cứng, cay, và các món có độ axit cao.

Cây Xăng sê là một loại thảo dược quý giá để điều trị bệnh đau dạ dày, được nhiều người đánh giá mang lại hiệu quả ấn tượng. Vì vậy, đây là một trong những giải pháp an toàn mà mọi người có thể tham khảo để bảo vệ sức khỏe. Hãy cố gắng trồng cây thuốc quý này trong nhà để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, người bệnh cần tư vấn từ bác sĩ chuyên môn và tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tránh lạm dụng và tuân thủ đúng hướng dẫn để tránh tác động không mong muốn từ cây thuốc này./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur