Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là một trong những nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi trong lâm sàng. PPI có hiệu quả cao trong việc làm giảm các triệu chứng gây ra do tăng tiết acid dịch vị và dung nạp khá tốt. Cùng tìm hiểu lại các chỉ định hợp lý của PPI cũng như các biến cố bất lợi có thể gặp phải khi sử dụng PPI.
Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm - Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là thuốc ức chế bài tiết acid dạ dày bằng cách ức chế bơm H+_K+_ATPase (còn gọi là bơm proton) ở tế bào thành của dạ dày, làm bất hoạt hệ thống bơm này, ngăn cản bước cuối cùng của sự bài tiết acid hydrochloric phóng thích vào lòng dạ dày. PPI được dung nạp khá tốt và đã trở thành nhóm thuốc lựa chọn đầu tay trong điều trị những rối loạn liên quan đến việc tăng tiết acid dịch vị và chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
PPI đã được FDA chấp nhận phê duyệt và đang được sử dụng rộng rãi trên lâm sàng bao gồm 6 loại hoạt chất:
Để đảm bảo hiệu quả cao, nên dùng PPI trước bữa ăn đầu tiên trong ngày do bơm proton (H+_K+_ATPase) được huy động nhiều nhất trong tế bào thành sau thời gian nhịn đói kéo dài.
PPI dạng viên nén và viên nang được dùng trước bữa sáng 30 – 60 phút đối với liều dùng một lần/ngày, hoặc trước bữa sáng và bữa tối 30 – 60 phút đối với liều dùng hai lần/ngày.
PPI là tiền thuốc và không bền ở môi trường acid, vì vậy được bào chế dưới dạng viên bao tan ở ruột, cần được hoạt hoá trong môi trường acid để tạo thành dạng có hoạt tính. Do đó, không dùng cùng lúc với các thuốc ức chế tiết acid khác như kháng histamin H2, antacid. Không nên nghiền viên hoặc bẻ nhỏ viên thuốc trước khi uống để bảo vệ dược chất.
Trong điều trị, các thuốc PPI được sử dụng đều có ít nhất hai chế độ liều là liều chuẩn và liều thấp. Một số thuốc PPI còn thêm chế độ liều khác.
Dùng thuốc PPI liều chuẩn hàng ngày trong vòng 4-8 tuần trong điều trị bệnh trào ngược dạ dày - thực quản. Nếu các triệu chứng giảm dần và được kiểm soát tốt sau 4-8 tuần có thể giảm liều hoặc ngừng sử dụng PPI.
Dùng thuốc PPI liều chuẩn hàng ngày trong vòng 8-12 tuần trong điều trị dự phòng loét dạ dày do sử dụng các thuốc kháng viêm không steroid.
Thuốc PPI được chỉ định sử dụng phòng ngừa loét đường tiêu hóa do dùng thuốc kháng viêm không steroid ở những người bệnh có nguy cơ cao như: Người bệnh trên 65 tuổi, người có tiền sử loét dạ dày, người đang sử dụng thuốc kháng viêm không steroid hàng ngày, người bệnh có tiền sử mắc các bệnh về tim mạch, người đang sử dụng các thuốc chống đông, aspirin, corticoid.
Trước khi bắt đầu sử dụng thuốc ức chế bơm proton cần trao đổi với người bệnh về liệu trình điều trị và các triệu chứng nguy cơ liên quan đến ung thư dạ dày do việc sử dụng thuốc PPI có thể làm giảm hoặc che dấu các triệu chứng của ung thư dạ dày.
Người bệnh nên được đánh giá định kỳ, kiểm soát các triệu chứng bằng cách thay đổi lối sống và hạn chế phụ thuộc vào thuốc.
Nên kê đơn dử dụng thuốc ức chế bơm proton trong thời gian ngắn nhất đạt hiệu quả.
Phản ứng mức độ nhẹ và ít gặp như đau đầu, đau bụng, táo bón, tiêu chảy, đầy hơi, buồn nôn, nôn.
Phản ứng hiếm gặp như các triệu chứng do tăng tiết acid hồi ứng sau khi ngừng thuốc, với các biểu hiện như ợ nóng, ợ chua do ngừng thuốc đột ngột (hội chứng cai thuốc).
Phản ứng có hại xuất hiện muộn ít gặp, có thể nghiêm trọng và gây tàn tật bao gồm:
Tóm lại, việc chỉ định sử dụng thuốc ức chế bơm proton trên lâm sàng cần được đảm bảo tối ưu khía cạnh hiệu quả, an toàn cũng như chi phí trên bệnh nhân.
DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM
Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
