Bách thảo sương: Khám phá giá trị tưởng chừng bị lãng quên của nhọ nồi

Thuật ngữ "Nhọ nồi" xuất phát từ việc trong quá trình nấu nước, người ta thường đốt nhiều loại cây cỏ khác nhau, và khói từ chúng sẽ bốc lên và dính vào đáy nồi. Dần dần, khói này sẽ kết lại thành một loại chất đen nhẹ như sương, từ đó có tên là Bách thảo sương. Điều đặc biệt là nguyên liệu này, dù ban đầu có vẻ ít giá trị, lại có khả năng chữa bệnh đáng kinh ngạc.

• Mô tả vị thuốc

Không chỉ được biết đến với tên gọi Bách thảo sương (Pulvis fumicarbonisatus) hay Nhọ nồi, loại muội đen này còn được gọi bằng một loạt các tên khác như Lọ nghẹ, Muội nồi, Táo đột mặc, Táo ngạch mặc, Táo môi, và Phủ để môi.

Muội này thường xuất hiện sau quá trình đốt cháy rơm rạ và cây cỏ trong nồi nấu cơm, lâu ngày tạo thành một khối đặc biệt. Trong số các loại nồi, nồi đất nấu cơm được xem là lựa chọn tốt nhất để tạo ra loại muội màu đen sáng, không có tạp chất. Việc phân biệt Bách thảo sương với Bồ hóng (Ô long vĩ) cũng đòi hỏi sự cẩn thận, vì Bồ hóng có màu đen nâu, không mịn và không lóng lánh.

Vì Bách thảo sương thường xuất hiện trong nồi đất nấu cơm, nên chỉ có thể dễ dàng tìm thấy nó ở những nơi vẫn duy trì truyền thống sử dụng loại nồi này.

Bách thảo sương là nhọ nồi

• Cách bào chế

Để làm thuốc từ Bách thảo sương, trước hết bạn cần cạo lấy phần muội đen nằm ở đáy nồi. Trong quá trình này, hãy cố gắng lấy sạch sẽ và tránh tạp chất. Sau khi thu thập, muội đen được đem đi sàng để loại bỏ tạp chất không mong muốn. Tiếp theo, thuốc sẽ được thủy phi, một phương pháp nghiền thuốc thành bột. Bạn cần đặt bột thuốc vào một bát sứ, sau đó đổ nước vào từ từ để nghiền thuốc thành một bột mịn. Sau khi nghiền đều, bạn cần gạn bỏ hết nước và loại bỏ bất kỳ tạp chất nào nổi lên trên bề mặt, để bột thuốc khô hoàn toàn.

Khi sử dụng Bách thảo sương cho mục đích điều trị, hãy đặc biệt chú ý để đựng bột thuốc này vào túi vải sắc riêng. Điều này giúp tránh việc bột thuốc bị kết hợp với các loại thuốc khác, giảm nguy cơ sử dụng sai liều. Nếu bạn dùng Bách thảo sương để phối hợp với các thuốc khác, hãy tán bột thuốc theo hướng dẫn.

Bách thảo sương là loại thuốc dễ dàng bảo quản. Hãy đảm bảo lưu trữ nó trong môi trường khô ráo và thoáng mát để tránh bị ẩm ướt, mốc móp, hoặc hỏng hóc.

• Thành phần hóa học

Khi tiến hành phân tích thành phần hóa học của Bách thảo sương, kết quả cho thấy chất chủ yếu có trong nó là Carbon (C). Điều này cho thấy một phần quan trọng của muội đen này là carbon được hình thành từ quá trình đốt cháy các thứ cây cỏ và rơm rạ trong quá trình nấu nước. Tuy nhiên, Bách thảo sương có thể chứa một số thành phần khác như khoáng chất và các hợp chất hữu cơ nhỏ khác nhưng carbon vẫn là thành phần nổi bật nhất trong muội này.

Thành phần chủ yếu của Bách thảo sương chủ yếu là Carbon

• Công dụng

Bách thảo sương là một loại vị thuốc cay có tính ôn. Với tính chất này, nó được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh và triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Các triệu chứng liên quan đến chảy máu: Ho ra máu, chảy máu cam, nôn ra máu, chảy máu chân răng, băng huyết, cầm máu những vết thương bị đâm chém.
• Các vấn đề về tóc và da: Trẻ con bị lở đầu, hói đầu, rụng tóc.
• Các tình trạng liên quan đến đề kháng và kháng khuẩn: Chữa những bệnh do trùng độc, phụ nữ sanh con đẻ khó bị ra máu.
• Các vấn đề về thai kỳ và tử cung: Chữa thai chết lưu trong bụng mẹ.
• Vấn đề về tiêu hóa và bệnh lý tiêu hóa: Những bệnh kiết lỵ, tả lỵ.

Bách thảo sương hỗ trợ trị rụng tóc và hói đầu

• Bài thuốc tham khảo
• Điều trị tình trạng bị chảy máu cam không ngừng

Sử dụng một ít bột Bách thảo sương nhỏ và thổi vào mũi để có hiệu quả.

• Trị chứng kẽ răng bị ra máu

Làm thành bột từ một ít Bách thảo sương và xát trực tiếp lên chân răng cùng đó là kết hợp giữ vệ sinh răng miệng.

• Điều trị băng huyết ở phụ nữ

Hòa 8gr Bách thảo sương với nước mật con chó, chia thành 2 lần uống và sử dụng rượu sắc Đương quy làm thang để uống.

• Giải quyết triệu chứng "bạch đới" gặp phải ở phụ nữ

Kết hợp 40gr Bách thảo sương, 40gr Hương kim mặc và 20gr Mực tàu tốt, nghiền thành bột.

Đặt bột thuốc vào trong một cái gan lợn mổ đôi, bọc nó lại bằng giấy ướt và nướng chín. Khi ăn, kèm với chút rượu nóng để đưa thuốc xuống.

• Chữa trị tả lỵ nặng

Sử dụng bột Bách thảo sương hòa quy vào nước cơm và uống 2 đồng cân.

• Xử lý lở đầu

Sử dụng nước sôi kết hợp chút giấm để rửa sạch, sau đó thêm một ít Khinh phấn và dầu mè để bôi lên lở đầu.

Bách thảo sương là một ví dụ về sự đa dạng và phong phú của kho tàng thuốc dân tộc. Nó thể hiện tinh hoa của kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực dân gian, được truyền đồng thời là một tài sản quý báu của văn hóa và y học truyền thống. Sự linh động của cha ông trong việc sử dụng thuốc đã giúp duy trì và truyền lại những kiến thức này qua các thế hệ. Tuy nhiên, quan trọng nhất khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bao gồm cả Bách thảo sương là nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ. Việc này đảm bảo rằng việc sử dụng thuốc sẽ an toàn và hiệu quả, tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Y học hiện đại kết hợp với kiến thức dân gian có thể tạo ra một phương pháp điều trị tốt nhất cho mọi người.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur