Xuyên tâm liên là một trong những vị dược liệu được sử dụng từ lâu để điều trị các nhiễm khuẩn đường hô hấp, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa nhờ tác dụng kháng khuẩn, thanh nhiệt giải độc. Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu về cây Xuyên tâm liên ở bài viết này nhé!
Theo giảng viên Trường cao đẳng Y Dược Pasteur cây Xuyên tâm liên có một số đặc điểm thực vật sau:
Xuyên tâm liên thuộc dạng thân thảo, phân nhánh nhiều cành, chia thành nhiều đốt, mọc thẳng đứng và cao dưới 1m.
Lá thuộc kiểu lá đơn nguyên, mọc đối xứng 2 bên, thuôn dài có thể hình trứng hoặc hình mác, có 2 đầu nhọn.
Hoa thường có màu trắng xen lẫn một vài điểm hồng, tập hợp tạo thành kiểu chùm ở đầu cành hay nách lá.
Hạt có hình trụ bên trong các quả dài.
Ở nước ta cây được trồng ở một số tỉnh miền Nam, thường dùng toàn cây để làm thuốc. Nên thu hái cây trước khi ra hoa để đạt được hàm lượng hoạt chất cao nhất.
Cây Xuyên tâm liên có thành phần hóa học nào?
Xuyên tâm liên có vị rất đắng do có chứa các thành phần diterpenlacton như androgaphiolide và neoandrographiolide.
Ngoài ra nó có thêm các thành phần khác như tanin, flavonoid thuộc nhóm flavon như panicolin, andrographin,….
Theo Y học cổ truyền Xuyên tâm liên có tác dụng thanh nhiệt giải độc dùng để chữa các bệnh lý ở đường hô hấp, tiêu hóa, da …. Ngoài ra nó còn được dùng để điều trị rắn cắn, xương khớp đau nhức, bồi bổ cơ thể cho phụ nữ sau sinh.
Theo Y học hiện đại nghiên cứu dựa trên các thành phần hóa học đã được tìm ra Xuyên tâm liên có các tác dụng dược lý sau:
Tác dụng kháng khuẩn: Các nghiên cứu cho thấy dịch chiết Xuyên tâm liên có tác dụng diệt một số loại vi khuẩn và kích thích hệ miễn dịch của cơ thể con người đối với các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virut nên Xuyên tâm liên được dùng để điều trị các nhiễm khuẩn hô hấp, nhiễm khuẩn da, tiêu hóa.
Tác dụng chống viêm làm giảm tác dụng của các chất gây viêm như histamin giúp giảm nhanh các triệu chứng của các bênh lý.
Các nghiên cứu cho thấy Xuyên tâm liên có tác dụng hạ sốt, ngăn ngừa cảm lạnh nên có hiệu quả trong điều trị các bệnh lý như cảm cúm, cảm lạnh.
Xuyên tâm liên có tác dụng làm giảm nhu động ruột tương tự như loperamid nên có hiệu quả trong điều trị tiêu chảy.
Các thành phần androgaphiolide của Xuyên tâm liên có tác dụng lợi mật, bảo vệ gan chống lại một số tác nhân gây độc cho gan như CCl4, paracetamol,… nên có thể dùng để hỗ trợ trong điều trị viêm gan B, C.
Ngoài ra Xuyên tâm liên còn có một số tác dụng như trừ phong thấp, làm mạnh gân cốt giảm đau nhức xương khớp, long đờm chữa ho, ngăn ngừa hình thành cục máu đông và ngăn ngừa sự ảnh hưởng của các hóa chất gây ung thư.
- Bài thuốc chữa viêm họng
6g Xuyên tâm liên kết hợp cùng với 10g kim ngân hóa, mạch môn và huyền sâm mỗi loại 12 g. Sắc uống liên tục trong 1 tuần, ngày uống 3 lần.
- Bài thuốc chữa viêm xoang, viêm phế quản, viêm phổi
Sử dụng mỗi loại 10g các vị thuốc gồm xuyên tâm liên, mạch môn, bách bộ, kim ngân hoa. Sắc uống trong ngày liên tục trong 1 tuần, mỗi ngày 1 thang.
- Bài thuốc chữa nhiễm khuần đường tiêu hóa, lỵ
Sắc Xuyên tâm liên cùng với khổ sâm mỗi vị 10g, uống liên tục đến khi khỏi bệnh.
- Bài thuốc giúp thanh nhiệt cơ thể
Uống hàng ngày nước sắc xuyên tâm liên khoảng 30g.
- Bài thuốc điều trị nhiễm khuẩn tiết niêu
Sử dụng lá Xuyên tâm liên tươi khoảng 15g xay nhuyễn chắt lấy nước uống đến khi khỏi bệnh. Có thể thêm mật ong tạo vị ngọt giúp dễ uống hơn.
- Bài thuốc điều trị viêm da, mụn nhọt
Rửa sạch, giã nát lá tươi xuyên tâm liên đắp lên vùng bị viêm đến khi hết bệnh. Cách làm này có thể dùng trong trường hợp bị rắn cắn.
- Bài thuốc điều trị viêm gan B
Sử dụng Xuyên tâm liên 15g sắc cùng với các vị thuốc có tác dụng bảo vệ gan như cà gai leo, actiso, nhân trần. Sắc và uống trong khoảng 3 tháng.
Trường hợp bệnh nhân hạ huyết áp, rối loạn đông máu, vô sinh, hiếm muộn, phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng Xuyên tâm liên.
Tóm lại theo giảng viên Cao đẳng Dược Xuyên tâm liên được sử dụng để điều trị các bệnh lý quan trọng như nhiễm khuẩn hô hấp, da, tiết niệu, tiêu hóa,… tuy nhiên khi sử dụng có thể gây ra tình trạng kích ứng dạ dày, nôn, hạ huyết áp vì vậy trước khi sử dụng cần tìm hiểu kĩ và nên tham khảo ý kiến của người có chuyên môn để đạt hiệu quả chữa bệnh.
Nguồn: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur
