Niệt gió là một vị thuốc quý được sử dụng trong đông y có tác dụng giải độc, chữa mụn nhọt, sưng đau, giun sán, viêm tuyến nước bọt, viêm phổi, phong thấp, đau nhức xương,…Hãy cùng tìm hiểu những công dụng của dược liệu này nhé.!
Niệt gió là một vị thuốc quý được sử dụng trong đông y có tác dụng giải độc, chữa mụn nhọt, sưng đau, giun sán, viêm tuyến nước bọt, viêm phổi, phong thấp, đau nhức xương,…Hãy cùng tìm hiểu những công dụng của dược liệu này nhé.!
Niệt gió có tên gọi khác là Gió niệt, Gió cành, Liệt gió, Lá niệt, Gió miết, Gió chuột, Liễu kha vương, Lĩnh nam nguyên hoa, Cửu tin thảo, Sơn miên bì, Địa ba ma, Độc ngư đằng. Danh pháp khoa học là Wikstroemia indica C. A. Mey., thuộc họ Trầm - Thymeleaceae.
Niệt gió là một cây nhỏ, cao 0,30-0,60m, mang nhiều cành gầy, màu đỏ nhạt, nhiều khi mọc đối, có những sẹo lá nổi rõ lên. Lá không cuống, nhẵn, hình trắng thuôn dài, hai đầu tù hay hơi tròn, phiến lá dài 3-4cm, rộng 1-2cm.
Hoa mọc thành chùm ở đầu cành hay thành bông rất ngắn. Quả mọng khi chín có màu đỏ tươi hình trứng, kèm theo vết tích của bao hoa, phần cơm hơi dày. Hạt có vỏ mỏng và mềm, vỏ trong cứng và đen nhạt. Mùa ra hoa vào tháng 4-7, mùa ra quả vào tháng 11-12.
Bộ phận dùng làm thuốc của Niệt gió là lá hoặc rễ cây. Lá thu hái vào mùa hạ. Rễ thu hái vào mùa thu, đông hay đầu mùa xuân. Dược liệu hái về phơi hay sấy khô để dùng dần.
Thành phần hóa học của Niệt gió là Wikstromin, Aretigemin, Natairesinol, Proresinol, Wikstromol, Daphnoretin, Genkwanin.
Theo y học cổ truyền
Cây Niệt gió có vị đắng, hơi cay, tính lạnh và có độc. Niệt gió có tác dụng sát trùng, giải độc, tiêu sưng, tiêu thủng, giảm đau, tán kết trục ứ, tiêu nước. Đực dùng chữa mụn nhọt, ho gà, hen suyễn, tuyến lâm ba kết hạch, viêm tuyến mang tai, viêm amydal, phong hủi, ác sang, viêm phổi, bế kinh. Vỏ cây niệt gió dùng chữa chứng sốt cao. Lá giã nát, thêm dầu vào đắp lên nơi sưng đau, mụn nhọt (nếu không trộn với dầu có thể gây phồng da).
Gia súc ăn lá và cây này có thể bị chết. Nhân dân một số nơi dùng làm cây duốc cá (làm cho cá ngộ độc chết để bắt). Có thể dùng làm thuốc diệt trừ sâu bọ trong nông nghiệp .
Vỏ cành và có nhiều sợi được dùng chế giấy. Cành và lá có chất dính có thể dùng làm keo trong kỹ nghệ làm giấy
Cây Niệt gió có độc, cần hết sức thận trọng khi dùng, không có kinh nghiệm không nên dùng.
Liều dùng: Mỗi ngày dùng 8-12g rễ hay lá tươi, dùng đắp tại chỗ hoặc sắc nước rửa ngoài không kể liều lượng.
Theo y học hiện đại
Tác dụng kháng khuẩn
Hoạt chất Saponin trong nước sắc rễ và vỏ thân cây Niệt gió có tác dụng ức chế các vị khuẩn như tụ cầu khuẩn, liên cầu khuẩn tan máu, cầu khuẩn viêm phổi, Entamoeba histolytica. Dung dịch nước sắc được pha trong cồn có tác dụng ức chế một số vi khuẩn.
Tác dụng tiêu u, bướu
Nước sắc Niệt gió có tác dụng ức chế u bướu. Một số hoạt chất của Niệt gió tác dụng tăng cường lưu thông máu nuôi cơ tim, chống viêm, lợi tiểu và kích thích hệ miễn dịch.
Bài thuốc chữa viêm phổi, viêm Amydal, viêm vú, viêm hạch lâm ba, viêm tổ chức tổ ong, viêm tuyến mang tai, phong thấp xương, khớp đau nhức
Cách thực hiện: Rễ Niệt gió chế thành dịch tiêm, mỗi lần tiêm 2ml, tiêm bắp 1-2 lần/ngày.
Bài thuốc chữa trị sơ gan cổ chướng
Cách thực hiện: Rễ Niệt gió lấy lớp vỏ thứ 2-30g, Đại táo 12g, Đường đỏ 30g. Đem các vị nấu chín kỹ, làm viên bằng hạt đậu xanh, mỗi lần uống 5-7 viên với nước sôi để nguội, mỗi ngày uống 1 lần. Thuốc dược lực mạnh, nên không dùng cho người suy nhược, phụ nữ có thai, trẻ em, bệnh sơ gan giai đoạn cuối.
Bài thuốc chữa nhọt thành mủ chưa vỡ
Cách thực hiện: Vỏ, rễ cây Niệt gió giã nhỏ đắp quanh mụn nhọt, chừa một lỗ cho mủ chảy ra.
Bài thuốc chữa viêm cổ tử cung
Cách thực hiện: Dùng nước sắc Niệt gió 10% rửa và bôi tại chỗ viêm.
Bài thuốc chữa rắn cắn và chứng sưng đau nhức
Cách thực hiện: Rễ cây Niệt gió cửu chưng cửu sái, mỗi lần uống 10 đến 20g, sắc uống nóng hoặc uống với rượu.
Không dùng cây Niệt gió cho phụ nữ có thai và những người suy nhược cơ thể. Vỏ rễ và vỏ thân có chất kích thích bay hơi, khi bảo quản cần chú ý phòng nhiễm độc
Niệt gió có tính lạnh và có độc, cần hết sức thận trọng khi dùng. Gia súc ăn cây này có thể bị chết. Nhân dân một số vùng dùng làm cây duốc cá (làm cho cá ngộ độc chết để bắt).
Vỏ rễ và vỏ thân có chất kích thích bay hơi, khi bảo quản cần lưu ý phòng nhiễm độc.
Tóm lại, Niệt gió là vị thuốc được sử dụng trong các bài thuốc đông y mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe,…Để đảm bảo hiệu quả, an toàn, người dùng cần hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng vị thuốc Niệt gió trong phòng và chữa bệnh.
DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM