Thường sơn là một loại dược liệu được sử dụng trong y học cổ truyền điều trị sốt rét và một số bệnh truyền nhiễm khác như ung thư, nhiễm ký sinh trùng và bệnh đa xơ cứng,...Hãy cùng tìm hiểu những công dụng của dược liệu này nhé.!
Thường sơn là một loại dược liệu được sử dụng trong y học cổ truyền điều trị sốt rét và một số bệnh truyền nhiễm khác như ung thư, nhiễm ký sinh trùng và bệnh đa xơ cứng,...Hãy cùng tìm hiểu những công dụng của dược liệu này nhé.!
Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm - Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Thường Sơn còn có tên gọi khác là Nam thường sơn, Bạch thường sơn. Danh pháp khoa học là Dichroa febrifuga Lour., thuộc họ Tú cầu - Hydrangeaceae.
Thường Sơn là loại cây gỗ nhỡ, cao 1-2m. Thân cây hình trụ, có màu xanh hay màu tím nhạt. Rễ dài, nhỏ, màu vàng. Lá mọc đối, hình ngọn giáo, mép lá có khía răng cưa. Cụm hoa chuỳ ở ngọn thân hoặc nách lá, hoa có màu xanh lam hoặc hồng tím. Quả mọng nhỏ màu lam hay tím. Hạt nhỏ, hình quả lê, cỡ 1mm.
Bộ phận dùng làm thuốc của Thường sơn rễ, lá, cành non. Lá được thu hái vào mùa xuân và mùa hè, đem thái nhỏ và sao vàng hoặc chưng lên với rượu hoặc bỏ hết sống lá rồi đồ chín phơi khô. Trước khi sử dụng lá nên tẩm rượu một đêm rồi sao qua. Rễ và canh non được thu hoạch vào mùa thu đông, rửa sạch, thái lát hoặc giã nát, phơi hoặc sấy khô, hoặc tẩm với rượu khoảng 2-3 giờ, rồi sao vàng hoặc chưng với rượu
Thành phần hóa học của Thường sơn có chứa alkaloid febrifugine, isofebrifugine có tác dụng chữa bệnh sốt rét. Ngoài ra, Thường sơn còn chứa rất giàu alkaloid quinazolone, coumarin, steroid, polyphenol và các thành phần hóa học khác.
Theo Y Học Cổ Truyền
Thường sơn có vị đắng, chat, tính hàn, được quy vào vào ba kinh mạch tâm, phế, can, có tác dụng tiệt ngược giải nhiệt, thanh nhiệt hành thủy, thổ đờm và hạ sốt do sốt rét, giảm huyết áp, giảm đau ngực và cảm cúm, nhiễm trùng do vi khuẩn đường ruột.
Thường sơn được sử dụng rộng rãi trong nhiều loại sốt rét, đặc biệt là sốt cách nhật, sốt rét ba ngày một, điều trị ho. Ngoài ra, rễ cây thường sơn chưa chế biến có tác dụng kích thích nôn mửa. Lá cây khi dùng sống sẽ dễ gây nôn. Nước sắc của rễ cây Thường Sơn được dùng điều trị ung thư dạ dày, sốt rét, chống viêm,...
Liều lượng & cách dùng
Liều thường dùng là 6-12g thường sơn dùng dưới dạng thuốc sắc. Thường sơn làm vị thuốc chữa sốt rét có công hiệu gấp 10 lần quinin, tuy nhiên do mùi hôi khó chịu và phản ứng hơi mạnh, nếu để tươi sử dụng dễ gây nôn.
Theo Y Học Hiện Đại
Thường sơn không chỉ có tác dụng chống sốt rét, chống khối u, chống côn trùng, thúc đẩy quá trình lành vết thương và các tác dụng dược lý khác, mà còn là một nguyên liệu thô trong y học cổ truyền Trung Quốc được sử dụng để phát triển các loại thuốc trị ký sinh trùng trong thú y.
Chiết xuất của thường sơn chứa các alkaloid febrifugine và isofebrifugine là những thành phần chống lại bệnh sốt rét hiệu quả, được sử dụng điều trị các dạng sốt rét đã kháng thuốc quinine và chloroquin do nhiễm ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum. Các alkaloid trong thường sơn có tác dụng chữa sốt rét mạnh hơn quinin gấp 100 lần. Tuy nhiên, vẫn chưa thể tách biệt hoàn toàn các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy khỏi tác dụng điều trị của nó.
Bài thuốc chữa sốt rét
Cách thực hiện: Thường sơn 8g, Binh lang 6g, Cát Cánh 8g, Thảo quả 4g, nước 500ml. Sắc còn khoảng 200ml và chia 3 lần uống trong ngày. Hoặc dùng Thường sơn 8g, Binh lang 6g, Hậu phác 6g, Thảo quả 6g, Cam Thảo 4g, Thanh bì 4g, nước 500ml. Sắc còn khoảng 200ml và chia 3 lần uống trong ngày
Bài thuốc chữa sốt rét cơn cách nhật
Cách thực hiện: Thường sơn chế 12g, Mần tưới12g, Chỉ thiên12g, Trần Bì12g, Hoắc hương12g, sắc uống trong ngày.
Bài thuốc chữa ho
Cách thực hiện: Thường sơn 35g, Cam thảo 10g. Đun sôi uống trong ngày.
Bài thuốc chữa ngộ độc thức ăn
Cách thực hiện: Lá thường sơn tươi, lá Găng, lá Đơn răng cưa, rễ Cỏ lá tre. Tất cả với lượng vừa đủ đem giã nhỏ và thêm nước, vắt lấy nước uống ngày 3-4 lần.
Lưu ý khi dùng dược liệu Thường sơn
Không dùng thường sơn cho phụ nữ có thai, người gầy kém sức và không nên ăn hành trong khi đang uống dược liệu này.
Tóm lại, Thường sơn là vị thuốc được sử dụng nhiều trong các bài thuốc đông y để chũa bệnh sốt rét. Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ theo hướng dẫn của thầy thuốc và nếu có bất kỳ vấn đề hoặc phản ứng không mong muốn, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế.
DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM
Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur