Đặc biệt, loại dược này nổi bật với khả năng thanh nhiệt, giúp giảm đau đầu, và hỗ trợ điều chỉnh huyết áp một cách hiệu quả. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về các đặc điểm độc đáo, tác dụng quý báu, và cách sử dụng hiệu quả của loại dược liệu này.

Giới thiệu cúc hoa trắng

Cúc hoa trắng, còn được gọi là hoa cúc trắng, bạch cúc hoa, cúc trắng và nhiều tên khác, là một loài cây có tên khoa học Chrysanthemum morifolium Ramat. Thuộc họ Asteraceae (cúc), loài cây này đã được sử dụng rộng rãi trong Y học Đông y nhờ vào khả năng thanh nhiệt và tác động đối với nhiều vấn đề sức khỏe.

Phân bố

Chi Chrysanthemum L. có hơn 300 loài, thường mọc ở các vùng ôn đới ấm và cận nhiệt đới ở Bắc bán cầu. Tại Việt Nam, có khoảng 5-6 loài thuộc chi này, nhưng cúc hoa trắng là loài được trồng phổ biến nhất và đã có nhiều giống. Điều này là do cây này có khả năng thích nghi với nhiều loại khí hậu khác nhau, từ đồng bằng đến các vùng núi cao.

Cúc hoa trắng thường được thu hoạch vào cuối mùa thu và đầu mùa đông, thường từ tháng 9 đến tháng 11. Toàn thân cây sau đó được phơi khô trong nơi râm mát để sau đó lấy hoa. Hoặc bạn cũng có thể hái hoa và sấy ở nhiệt độ thấp. Một quy tắc thông thường là mỗi 5-6 kg hoa tươi sau khi phơi hoặc sấy sẽ cho khoảng 1 kg cúc hoa trắng khô.

Cụm hoa nở ở đỉnh thân hoặc đầu cành, kích thước không đều nhau

Mô Tả Toàn Cây

Cúc hoa trắng có thân thẳng, mọc thẳng và cao từ 0,5 đến 1,4 mét, với màu xanh nhạt hoặc xanh đậm. Toàn bộ cây phủ một lớp lông tơ trắng, tạo cảm giác mềm mại.

Lá của cây mọc so le, có hình trứng hoặc trái xoan, dài từ 3,5-5 cm và rộng 3-4 cm, chia thành 3-5 thùy. Cuống lá có tai ở gốc và dài khoảng 1-2,5 cm.

Cụm hoa nở ở đỉnh thân hoặc đầu cành, có kích thước không đều nhau. Các lá bắc bao quanh cụm hoa có lông trắng, trong khi các lá bên trong thuôn và trái xoan. Các bông hoa ở phía ngoài có hình lưỡi màu trắng, trong khi ở giữa có hình ống màu vàng nhạt. Tràng hoa hình ống có 5 thùy nhỏ và không có mao lông, còn nhị có 5 lá và bầu nhẵn.

Bộ phận sử dụng

Bộ Phận Dùng Làm Thuốc: Hoa cúc hoa trắng khô là bộ phận chính được sử dụng để chế biến thành thuốc.

Bào Chế:

Thu Hái và Sấy Khô: Hoa cúc hoa trắng được hái về và sau đó quây lại thành từng bó, sau đó sấy khô bằng lò diêm ở nhiệt độ 2-3 giờ. Hoa sẽ trở nên chín và mềm (lưu ý rằng nếu hoa còn sống, chúng sẽ bị hỏng).
Nén và Đè: Sau khi sấy khô, nén hoa cúc càng nặng càng tốt. Nén càng lâu càng tốt, ít nhất là nén độ 1 đêm, để đảm bảo nước bên trong hoa bị ép ra ngoài. Sau đó, hoa được phơi nắng trong khoảng 3-4 ngày.
Sấy Diêm Sinh Nếu Cần: Nếu trời nhiều mây hoặc râm, nên sấy diêm sinh vào ban đêm để đảm bảo hoa khô đều.
Tỉ Lệ Sấy Khô: Thông thường, cứ 5-6 kg hoa tươi sẽ cho ra 1 kg hoa cúc khô.

Thu hoạch lấy hoa phơi khô làm dược liệu

Mô Tả Dược Liệu:

Hoa cúc hoa trắng khô có màu vàng nhạt hoặc có thể có tông màu nâu, có hình dạng phẳng và dẹt. Ở giữa hoa có nhiều cánh hình ống, và bao hoa ở phía dưới. Vị của hoa cúc khô có sự kết hợp giữa ngọt và hơi đắng, thường cảm nhận ở đầu lưỡi. Mùi hương của hoa cúc khô thường thơm ngát và đặc trưng của loài cúc.

Hoa cúc khô cần được bảo quản mà vẫn giữ nguyên bông, có màu sắc tươi sáng, không chứa cành, cuống, hoặc lá, điều này cho biết chất lượng tốt của loại dược liệu này.

Bảo Quản:

Dược liệu sau khi đã được chế biến cần được bảo quản trong bọc kín, hũ nhựa hoặc hủy thủy tinh.
Lưu trữ nơi thoáng mát, ở nhiệt độ phòng và tránh ánh nắng trực tiếp.
Bảo quản kín sau mỗi lần sử dụng để ngăn ngừng chất lượng.
Tránh để dược liệu ở những nơi có nhiệt độ cao hoặc gần nguồn nước, vì điều này có thể làm giảm chất lượng của nó

Thành phần hóa học
Flavonoid: Flavonoid là một loại hợp chất thực phẩm có hoạt tính chống oxy hóa và khả năng bảo vệ tế bào khỏi hại từ các gốc tự do.
Alkaloid: Một số loài cúc có thể chứa alkaloid, là các hợp chất hóa học có tác động trên hệ thần kinh.
Triterpenoid: Loại hợp chất này có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và có tác dụng chống viêm nhiễm.
Polysaccharide: Các polysaccharide là hợp chất có khả năng tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể và có tác dụng kháng viêm.
Acid amin: Các acid amin là các hợp chất quan trọng trong quá trình chuyển hóa cơ thể và cũng có thể có tác dụng trên sức kháng và năng lượng.
Vitamin và khoáng chất: Cúc hoa trắng cũng chứa một số vitamin và khoáng chất, như vitamin C và các khoáng chất như kali và canxi, có tác dụng quan trọng trong cân bằng dinh dưỡng của cơ thể.

Trà hoa cúc giúp thanh nhiệt

Tác dụng thanh nhiệt của cúc hoa trắng

Một trong những đặc điểm quan trọng của cúc hoa trắng (Chrysanthemum morifolium Ramat.) trong lĩnh vực Y học Đông y là khả năng thanh nhiệt. Tác dụng này đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng nhiệt độ cơ thể và cải thiện tình trạng sức khỏe.

Làm mát cơ thể: Cúc hoa trắng được ưa chuộng như một phương pháp làm mát tự nhiên trong mùa hè hoặc trong môi trường nhiệt đới. Khả năng làm mát của cúc hoa giúp làm giảm cảm giác khó chịu và mệt mỏi do nhiệt độ cao, tạo cảm giác thoải mái và tươi mát cho cơ thể.
Giảm viêm nhiễm và sưng đau: Tác dụng thanh nhiệt của cúc hoa trắng có khả năng giảm viêm nhiễm và sưng đau trong cơ thể. Điều này thường được áp dụng trong việc điều trị các tình trạng viêm nhiễm như viêm họng, viêm dạ dày hoặc viêm khớp.
Điều hòa hệ tuần hoàn: Cúc hoa trắng có khả năng giúp điều hòa hệ tuần hoàn trong cơ thể. Việc này bao gồm giảm áp lực lên hệ tim mạch và huyết áp, cũng như tăng cường lưu thông máu, đảm bảo sự hoạt động hiệu quả của hệ thống tuần hoàn.
Giảm mệt mỏi và lo âu: Một số người tin rằng cúc hoa trắng có tác dụng giảm căng thẳng và lo âu. Mùi hương dịu dàng và thư giãn của cúc hoa trắng có thể giúp tạo cảm giác thoải mái và giảm căng thẳng tinh thần.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tác dụng của cúc hoa trắng có thể thay đổi tùy theo tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi người. Trước khi sử dụng cúc hoa trắng như một biện pháp điều trị hoặc hỗ trợ sức khỏe nên thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur