Cây đủng đỉnh là một loại dược liệu quý trong y học cổ truyền với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe như dùng trong các bài thuốc chữa rong kinh, bằng huyết, động thai, ho ra máu,…Hãy cùng tìm hiểu về những công của loại dược liệu này nhé.!
Cây đủng đỉnh là một loại dược liệu quý trong y học cổ truyền với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe như dùng trong các bài thuốc chữa rong kinh, bằng huyết, động thai, ho ra máu,…Hãy cùng tìm hiểu về những công của loại dược liệu này nhé.!
Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm - Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Cây Đủng Đỉnh có tên gọi khác như Móc, Đủng Đỉnh, Đùng Đình, May Khuông. Danh pháp là Caryota urens, thuộc họ Cau - Arecaceae.
Đủng Đỉnh là cây có thân cột thẳng, không phân nhánh, cao từ 10 – 15m, đường kính từ 40 – 50 cm. Lá to, xẻ lông chim hai lần, phiến hình tam giác có răng cưa không đều về phía trước. Cụm hoa dạng bông mo phân nhánh mọc ở nách lá, dài từ 30 – 40 cm, bao bởi 4 mo, dài 30 cm, lợp lên nhau, dai, các nhánh trải ngang, dài 30 – 40 cm, mang các hoa dày đặc, hoa đơn tính cùng gốc. Quả có hình cầu, hơi lõm, màu đen, màu đỏ khi chín, vỏ ngoài hơi dày, vỏ quả trong ngọt, dễ chịu, chứa 1 – 2 hạt hình khối, nội nhũ sừng. Cây ra hoa vào tháng 3 – tháng 4, ra quả vào tháng 10 – tháng 11.
Bộ phận dùng làm thuốc là bẹ, rễ đủng đỉnh và nhân quả hạch.
Thành phần hóa học cây Đủng Đỉnh chứa nhiều đường sucrose, dịch đã lên men chứa đường, alcol và acid acetic.
Theo Y học cổ truyền
Bẹ non đủng đỉnh có vị đắng, tính bình, có tác dụng cầm máu, thu liễm, làm sít ruột, tan hòn cục. Bẹ non đủng đỉnh được dùng làm thuốc chữa bệnh rong kinh, băng huyết, ho ra máu, tiểu ra máu, lỵ ra máu, tiểu rắt, tiểu tiện không thông. Liều dùng ngày 20g bẹ non đủng đỉnh đốt tồn tính tán thành bột uống hoặc sắc uống.
Quả đủng đỉnh có vị cay, tính mát, tác dụng giải khát, chống mệt mỏi. Nhân quả móc giã nát, đắp chữa đau nửa đầu. Rượu quả đủng đỉnh uồng có tác dụng nhuận tràng. Nõn thân đủng đỉnh 20 – 30g sắc với 400ml nước, còn 100ml uống có tác dụng nhuận tràng. Hoạt chất Caryotin trong quả đủng đỉnh có tác dụng chống viêm, tái tạo sụn khớp hiệu quả.
Theo Y học hiện đại
Thân đủng đỉnh cắt ngang chiết xuất thu được đường, dùng đường này lên men để thu được rượu cọ.
Nõn thân đủng đỉnh và vỏ quả trong dùng chế biến thức ăn.
Bẹ Móc đủng đỉnh được dùng để chữa rong kinh, băng huyết, trị lỵ ra máu, đi tiêu ra máu, bạch đới,
Nhân quả hạch đủng đỉnh giả nát, đắp vào đầu điều trị bệnh đau nửa đầu.
Liều dùng & cách dùng
Bẹ Móc đủng đỉnh dùng liều 20g, đốt tồn tính, tán bột uống hoặc cũng có thể sắc uống.
Bài thuốc chữa băng huyết:
Cách thực hiện: Bẹ đủng đỉnh phơi khô, phối hợp với xơ mướp, liều lượng bằng nhau, đốt thành tro. Mỗi lần uống 6g với ít rượu trắng hoặc nước muối vào lúc đói.
Bài thuốc chữa rong huyết đau bụng
Cách thực hiện: Bẹ non đủng đỉnh đốt tồn tính 80g, kinh giới sao đen 80g, hương phụ tứ chế 40g (chế biến với nước muối, giấm, rượu và nước tiểu trẻ em, phơi khô). Tất cả tán nhỏ, rây lấy bột mịn. Mỗi lần uống 8 – 16g bột, ngày uống 2 – 3 lần.
Bài thuốc chữa khí hư
Cách thực hiện: Rễ đủng đỉnh 12g, rễ cau 12g, rễ tre 12g, rễ cọ 12g. Thái nhỏ, sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày sáng và chiều, dùng liên tục trong 4 – 5 ngày.
Bài thuốc chữa động thai
Cách thực hiện: Rễ đủng đỉnh 12g, rễ chuối rừng 12g, rễ chuối hột 12g, sao vàng, sắc uống.
Bài thuốc chữa tiểu ra máu hay tiểu tiện không thông
Cách thực hiện: Dùng bẹ đủng đỉnh 20g sắc láy nước uống 2 lần
Bài thuốc chữa ho ra máu
Cách thực hiện: Bẹ đủng đỉnh đốt tồn tính 10g, qua lâu nhân 12g, sắc lấy nước uống trong ngày.
Khi sử dụng vỏ quả đủng đỉnh phải mang găng tay. Vì vỏ quả đủng đỉnh gây ngứa khi chạm vào tay. Nếu bị quả đủng đỉnh làm ngứa thì không được gãi mà nhanh chóng hơ tay với lửa.
Không sử dụng rượu đủng đỉnh thoa ngoài da lên các vết thương hở, mụn, loét… vì nó có thể gây ngứa ngáy hoặc phỏng.
Cẩn trọng khi dùng rượu móc đủng đỉnh cho trẻ em, người trên 60 tuổi hoặc những người có vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Nếu muốn dùng thì hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Tóm lại, Cây Đủng Đỉnh là vị thuốc dân gian, được sử dụng trong một số bài thuốc chữa một số bệnh hiệu quả tại nhà. Tuy nhiên, để sử dụng cây Đủng Đỉnh có hiệu quả và an toàn người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng cây Đủng Đỉnh trong phòng và chữa bệnh.
DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM
Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur