Mẫn cảm là gì? Phản ứng mẫn cảm do thuốc có nguy hiểm không?
Thứ bảy, 15/03/2025 | 09:49
Mẫn cảm là một hội chứng phát sinh khi hệ miễn dịch phản ứng chống lại vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mẫn cảm với thuốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Mẫn cảm là một hội chứng phát sinh khi hệ miễn dịch phản ứng chống lại vi khuẩn gây bệnh
Tìm hiểu về hội chứng mẫn cảm
Theo Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, mẫn cảm là gì và vì sao cơ thể có thể gặp hội chứng mẫn cảm với thuốc? Đây là thắc mắc của nhiều bệnh nhân khi thăm khám. Mẫn cảm (tiếng Anh: Sensitivity) thực chất là một cơ chế tự vệ của cơ thể nhằm chống lại các tác nhân gây bệnh. Hệ miễn dịch sẽ tự động sản sinh kháng thể và phản ứng mẫn cảm phù hợp với từng tác nhân xâm nhập.
Các loại hình mẫn cảm
Mẫn cảm được chia thành hai dạng chính: mẫn cảm chủ động và mẫn cảm thụ động. Hiện tượng này có thể xảy ra tự nhiên hoặc được tạo ra nhân tạo.
Mẫn cảm thụ động
Mẫn cảm thụ động xảy ra khi hệ miễn dịch có khả năng chống lại tác nhân gây bệnh mà không cần tiếp xúc trực tiếp với kháng nguyên. Cơ thể nhận được miễn dịch thụ động thông qua việc truyền gamma globulin hoặc huyết thanh từ đối tượng có miễn dịch sang đối tượng chưa có miễn dịch. Trong một số trường hợp, có thể truyền trực tiếp tế bào miễn dịch từ người có miễn dịch sang người không có miễn dịch.
Có hai dạng miễn dịch thụ động:
Miễn dịch thụ động tự nhiên: Hệ miễn dịch của thai nhi nhận kháng thể từ mẹ thông qua IgA (trong sữa non) hoặc IgG (qua nhau thai).
Miễn dịch thụ động nhân tạo: Người chưa có miễn dịch được truyền kháng thể từ người hoặc động vật đã có miễn dịch. Cách này được áp dụng trong điều trị một số bệnh như dại, uốn ván, bạch hầu, sởi hay ngộ độc. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng thể từ đồng loại có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm như viêm gan hoặc HIV, trong khi kháng thể khác loài có thể gây sốc phản vệ hoặc các biến chứng bệnh lý nghiêm trọng.
Mẫn cảm chủ động
Mẫn cảm chủ động xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên và tự hình thành hệ miễn dịch. Quá trình này bao gồm hai loại:
Miễn dịch chủ động tự nhiên: Hệ miễn dịch tạo ra kháng thể sau khi tiếp xúc với tác nhân gây bệnh, ngay cả khi chưa có triệu chứng lâm sàng.
Miễn dịch chủ động nhân tạo: Miễn dịch được tạo ra nhờ tiêm vắc-xin, bao gồm vắc-xin giải độc tố, vắc-xin bất hoạt, vắc-xin sống giảm độc lực,… Một số loại bệnh như quai bị, rubella, lao, thủy đậu, sởi… có thể được phòng ngừa suốt đời hoặc trong vài tháng sau khi tiêm vắc-xin.
Nguyên nhân gây mẫn cảm với thành phần của thuốc
Nguyên nhân gây ra mẫn cảm với thuốc
Giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cũng cho biết thêm, hội chứng mẫn cảm với thuốc thường gặp ở người trưởng thành và có yếu tố di truyền, không phân biệt giới tính. Hội chứng này còn được gọi là DIHS (hội chứng quá mẫn do thuốc) hoặc phản ứng tăng bạch cầu ưa acid, xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng bất thường với một loại thuốc nhất định. Nguyên nhân có thể xuất phát từ thành phần của thuốc hoặc các chất chuyển hóa của thuốc trong cơ thể.
Mức độ nghiêm trọng của hội chứng này rất khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Trong một số trường hợp, phản ứng mẫn cảm có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan hoặc hệ cơ quan cùng một lúc, thậm chí đe dọa tính mạng.
Một số loại thuốc dễ gây mẫn cảm bao gồm:
Thuốc kháng sinh
Thuốc chống gút
Phenytoin
Phenobarbital
Carbamazepine
Thuốc chống co giật
Mẫn cảm với thuốc nguy hiểm như thế nào?
Mẫn cảm với thuốc có thể xảy ra ngay cả khi đã dùng trong thời gian dài, và khoảng 10% trường hợp không rõ nguyên nhân. Phản ứng này có thể nhẹ hoặc gây biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan.
Triệu chứng nhận biết
Các dấu hiệu thường xuất hiện sau 2 – 8 tuần dùng thuốc, phổ biến nhất là sốt cao kéo dài (đến 40°C) và phát ban da. Một số triệu chứng khác:
80% bị mụn nước, mụn mủ trên da.
30% sưng mặt, phù nề.
20% tổn thương niêm mạc (miệng, cổ họng, cơ quan sinh dục).
Biến chứng nặng: nổi hạch, suy gan, viêm phổi, viêm thận kẽ, co giật, suy hô hấp.
Chẩn đoán và xét nghiệm
Hội chứng này khó xác định nguyên nhân do phản ứng có thể xuất hiện muộn. Chẩn đoán dựa vào:
Sốt cao > 38°C, phát ban da kéo dài.
Tổn thương ít nhất một cơ quan.
Xét nghiệm máu bất thường: tăng bạch cầu ưa acid, giảm tiểu cầu.
Các xét nghiệm hỗ trợ: sinh hóa máu, sinh thiết da, xét nghiệm virus, X-quang ngực, điện tâm đồ.
Mẫn cảm là một hội chứng phát sinh khi hệ miễn dịch phản ứng chống lại vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mẫn cảm với thuốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Nấm móng tay là một dạng nhiễm trùng phổ biến có thể xảy ra ở mọi độ tuổi. Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả, trong đó, việc sử dụng thuốc đặc trị nấm móng tay là lựa chọn phổ biến nhất.
Cây Dầu giun là dược liệu quý mọc tự nhiên ở vùng nhiệt đới, phổ biến tại Hà Nội, Đà Lạt, đồng bằng sông Hồng. Trong Đông y, cây trị giun đũa, giun móc. Nghiên cứu gần đây cho thấy cây có tiềm năng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác.
Cây Bùng bục, dược liệu phổ biến ở rừng núi Việt Nam, hỗ trợ trị viêm gan mạn, sa tử cung, sa trực tràng, bệnh tiết niệu, đau dạ dày, lở miệng, trĩ, phù thai và huyết trắng. Dân gian dùng cây này chữa nhiều bệnh hiệu quả.
