Những lưu ý khi sử dụng thuốc Statin hạ mỡ máu

Thuốc Statin là gì?

Theo Dược sĩ CKI Nguyễn Hồng Diễm - Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, Statin là nhóm thuốc có tác dụng làm hạ Cholesterol xấu, cholesterol toàn phần, giảm chỉ số triglycerid trong máu bằng cách ức chế hoạt động của các enzyme gan (HMG-CoA) có nhiệm vụ sản xuất ra cholesterol, dẫn đến giảm tổng hợp cholesterol trong gan, giúp củng cố thành mạch, cố định mảng xơ vữa và giảm sưng viêm, giúp điều trị rối loạn mỡ máu, ổn định và làm chậm phát triển các mảng xơ vữa động mạch.

Thuốc Statin thường được chỉ định điều trị cho người tăng mỡ máu và được duy trì ngay cả khi lượng cholesterol máu đã về mức bình thường để dự phòng tiên phát các biến cố mạch vành như giảm nguy cơ hình thành huyết khối, nhồi máu cơ tim, giảm nguy cơ tử vong do bệnh lý tim mạch. Bên cạnh đó, các thuốc nhóm Statin có tác dụng làm tăng HDL (cholesterol tốt), giúp loại bỏ LDL cholesterol ra ngoài cơ thể và bảo vệ thành mạch.

Hiện nay các thuốc nhóm Statin thường được lựa chọn sử dụng trên lâm sàng gồm có: Atorvastatin, Simvastatin, Pitavastatin, Rosuvastatin, Lovastatin, Pravastatin, Fluvastatin.

Thuốc Statin được sử dụng cho những trường hợp nào?

• Người tăng mỡ máu.
• Người có các rối loạn lipid máu.
• Dùng duy trì cho người ngay cả khi lượng cholesterol máu đã về mức bình thường để dự phòng tiên phát các biến cố mạch vành như giảm nguy cơ hình thành huyết khối, giảm nhồi máu cơ tim và giảm nguy cơ tử vong do bệnh lý tim mạch.

  

Lưu ý sử dụng đúng cách các thuốc Statin hạ mỡ máu?

Thời điểm tốt nhất để sử dụng các statin khác nhau phụ thuộc vào từng loại thuốc cụ thể. Một số thuốc statin có hiệu quả tốt nhất khi uống vào buổi tối, trong khi các thuốc còn lại có hiệu quả tốt nhất khi dùng vào buổi sáng.

Các statin tác dụng ngắn bao gồm Simvastatin, Lovastatin, Pravastain, Fluvastatin (viên giải phóng tức thời), sẽ làm giảm cholesterol hiệu quả nhất khi được uống vào buổi tối trước khi đi ngủ. Vì việc tổng hợp cholesterol nội sinh từ gan trong lúc ngủ là lớn nhất do enzyme gan - HMG - CoA - reductase có hoạt động mạnh vào buổi tối, giúp thuốc có hiệu quả giảm cholesterol tốt nhất.Các statin tác dụng ngắn có thời gian bán thải là 6 giờ.

Các statin tác dụng dài bao gồm Atorvastatin, Rosuvastatin, Fluvastain (viên giải phóng kéo dài), có hiệu quả hạ cholesterol tương đương khi được uống vào buổi sáng hoặc buổi tối. Do đó, các statin tác dụng dài có thể chọn thời điểm uống thuốc bất kỳ trong ngày cho thuận tiện và nên duy trì việc dùng thuốc vào một thời điểm cố định trong ngày để duy trì nồng độ thuốc ổn định trong máu. Các statin tác dụng dài có thời gian bán thải lên là 19 giờ.

Lưu ý người bệnh có thể được chỉ định dùng thuốc statin với liệu trình dài ngày. Khi dừng thuốc phải có sự chấp thuận của bác sĩ. Vì nếu người bệnh tự ý dừng thuốc, nồng độ cholesterol sẽ tăng trở lại.

Duy trì một lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh như chế độ ăn hợp lý, ăn ít chất béo, cân đối và ưu tiên thực phẩm khỏe mạnh cho tim. Không ăn thịt đỏ, nội tạng động vật, mỡ, tôm.

Duy trì các hoạt động thể thao đều đặn, hoạt động thể lực. Không hút thuốc lá. Hạn chế rượu bia.

Thường xuyên kiểm tra sức khỏe, theo dõi kiểm tra chỉ số mỡ máu để điều trị sớm và phòng ngừa các biến cố trên tim mạch cho các đối tượng nguy cơ.

Chống chỉ định và thận trọng cần lưu ý của thuốc Statin?

• Người có tiền sử mẫn cảm với các chất ức chế HMG-CoA reductase hoặc dị ứng với bất kỳ thuốc nào có trong nhóm statin.
• Người bệnh có chỉ số transaminase huyết thanh tăng dai dẳng không rõ nguyên nhân.
• Người bị bệnh gan tiến triển, xơ gan, suy gan, bệnh lý đường mật (sỏi, viêm, tắc mật...)
• Phụ nữ đang mang thai.
• Phụ nữ đang cho con bú.

Những tác dụng phụ cần lưu ý của thuốc Statin?

Tác dụng phụ thường gặp

• Đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, táo bón, nhức đầu, chóng mặt, nhìn mờ, buồn ngủ, mệt mỏi, đau cơ, đau nhức chân tay, viêm gân gót chân, chuột rút, nổi mẩn đỏ.

Tác dụng phụ nghiêm trọng

Hiếm gặp hoặc do sử dụng thuốc Statin sai cách

• Tăng nguy cơ đái tháo đường, tăng men gan, tổn thương gan, đục thủy tinh thể, giảm trí nhớ.
• Tăng nhẹ CK (Creatine Kinase): Người bệnh có thể bị đau cơ, viêm cơ hoặc cơ thể yếu mệt.
• Suy thận cấp, thậm chí tử vong cũng khi sử dụng statin kết hợp với thuốc hạ mỡ máu nhóm Fibrate hoặc kháng sinh nhóm Macrolid như Erythromycin, hoặc thuốc chống nấm (dẫn xuất Azole), Cyclosporin.
• Viêm cơ: xảy ra khi dùng kết hợp Statin với thuốc nhóm Fibrate, làm tăng nguy cơ tổn thương cơ hơn so với dùng thuốc Statin đơn độc.
• Nhiễm độc cơ vân, thường tăng nguy cơ ở người cao tuổi, người nhẹ cân, người vừa trải qua phẫu thuật, người có nhiều bệnh lý đi kèm.
• Tiêu cơ vân: các bắp cơ toàn thân đau nhức và suy yếu do viêm và tổn thương ở mức độ nghiêm trọng. Cơ bị ly giải và giải phóng protein vào máu, các protein này sẽ tập trung vào thận, gây tổn thương thận, suy thận và tử vong.

Những tương tác thuốc cần lưu ý của thuốc Statin?

• Thuốc Statin có thể tương tác với nhiều thuốc, người bệnh cần thông báo với bác sĩ về các thuốc đang dùng, các thảo dược, vitamin hoặc các chế phẩm bổ sung khác để tránh các tương tác gây nguy hiểm.
• Statin có thể xảy ra tương tác với loại bưởi chùm (loại quả lai giữa bưởi và cam). Vì thế, tránh ăn hoặc uống nước ép bưởi khi đang uống thuốc statin.
• Những người bệnh có các bệnh lý về tim mạch nên trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh chế độ ăn thích hợp như ăn giảm cholesterol và chất béo bão hòa, không chứa transfat, nên ăn giàu trái cây, rau củ.

Tóm lại, mặc dù lợi ích khi sử dụng các nhóm thuốc statin vượt trội hơn so với nguy cơ và tác dụng phụ của thuốc gây ra. Tuy nhiên, để phòng ngừa và giảm những tác dụng phụ bất lợi, người bệnh không tự ý sử dụng thuốc Statin để điều trị và cũng không tự ý dừng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ. Đồng thời tham khảo ý kiến hướng dẫn của bác sĩ ngay nếu có dấu hiệu đau cơ hoặc mệt mỏi khi dùng thuốc Statin.

DSCK1. NGUYỄN HỒNG DIỄM

Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur