BẠN BIẾT GÌ VỀ KHÁNG INSULIN VÀ ĐƯỢC ĐIỀU TRỊ NHƯ THẾ NÀO?

1. Insulin là gì?

DS, giảng viên Liên thông Cao đẳng Dược TPHCM cho biết: Insulin là một loại hormone được tuyến tụy tạo ra. Nó là chất điều chỉnh chính lượng đường (đường) trong máu trong cơ thể. Ở những người khỏe mạnh, thức ăn được phân hủy thành đường trong máu, đi vào máu. Đây là tín hiệu để tuyến tụy tiết insulin vào máu. 

Insulin giúp glucose đi từ máu vào tế bào để chúng có thể sử dụng làm năng lượng. Do đó, insulin làm giảm lượng đường trong máu và giữ nó ở mức bình thường. Hormone này cũng báo cho gan lưu trữ glucose để sử dụng sau này. Lượng đường trong máu giảm là tín hiệu cho tuyến tụy giảm tiết insulin. Nếu một người không ăn trong một thời gian, họ sẽ có lượng đường trong máu thấp, điều này báo hiệu cho gan giải phóng glucose dự trữ.

Nếu có nhiều đường trong máu, tuyến tụy sẽ phản ứng bằng cách tiết ra nhiều insulin hơn. Mức insulin cao hơn báo cho gan dự trữ glucose. Khi các tế bào gan đầy, glucose sẽ được lưu trữ trong mô mỡ, dẫn đến tăng cân. 

2. Kháng insulin là gì?

Kháng insulin là tình trạng cơ thể không xảy ra đáp ứng với insulin. Các tế bào gan, mỡ và cơ không phản ứng với hormone. Kết quả là glucose không dễ dàng được đưa từ máu vào tế bào mặc dù tụy tạo ra nhiều insulin hơn. 

Hình. Mô tả về kháng insulin

3. Tiền đái tháo đường là gì?

Tiền đái tháo đường là tình trạng lượng đường trong máu cao nhưng chưa đủ để được gọi là bệnh đái tháo đường. Nó thường xảy ra ở những người bị kháng insulin và tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để kiểm soát lượng đường trong máu. Khoảng 84 triệu người Mỹ, cứ 3 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh này.

4. Nguyên nhân chính của kháng insulin là gì?

Các nhà nghiên cứu không hoàn toàn hiểu nguyên nhân khiến các tế bào trong cơ thể trở nên kháng insulin. Tuy nhiên, họ cho rằng trọng lượng dư thừa và thiếu hoạt động thể chất là những yếu tố chính. 

Béo bụng (mỡ bụng) được cho là yếu tố chính gây ra tình trạng kháng insulin. Yếu tố thứ hai là không tập thể dục đầy đủ. Hoạt động thể chất thường xuyên rất quan trọng vì nó cho phép cơ thể kiểm soát lượng đường trong máu.

5. Các triệu chứng của kháng insulin là gì?

Một số người có thể có các triệu chứng như khát nhiều hơn, đói nhiều hơn và đi tiểu thường xuyên. Có thể đã có tổn thương cơ quan sớm với những thay đổi ở mắt được gọi là bệnh võng mạc,…

6. Ai có nguy cơ phát triển kháng insulin?

Theo Hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) và Viện Quốc gia về Bệnh đái tháo đường và Tiêu hóa và Bệnh thận (NIDDKD), các yếu tố rủi ro về di truyền và lối sống. Các yếu tố nguy cơ kháng insulin bao gồm:

• Các yếu tố rủi ro không thể sửa đổi như

Tuổi 45 trở lên hay tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường ở người thân cấp 1. Dân tộc (nguy cơ cao hơn ở người Mỹ gốc Á, người Mỹ gốc Phi, người gốc Tây Ban Nha/La tinh, người Mỹ da đỏ, người đảo Thái Bình Dương và người bản xứ Alaska)

• Các yếu tố rủi ro có thể thay đổi như:

Thừa cân hoặc béo phì, thiếu tập thể dục, tăng huyết áp hay mức cholesterol bất thường

• Các yếu tố rủi ro khác trong việc phát triển kháng insulin

Tiền sử bệnh tim, bệnh tim mạch hoặc đột quỵ Tiền sử tiểu đường thai kỳ (tiểu đường khi mang thai). Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), một tình trạng liên quan đến sản xuất hormone buồng trứng bất thường. Hội chứng chuyển hóa (huyết áp cao, mức cholesterol bất thường và kích thước vòng eo lớn). Rối loạn nội tiết tố như bệnh to cực hoặc hội chứng Cushing. Một số loại thuốc như glucocorticoid, một số loại thuốc HIV, một số thuốc chống loạn thần

7. Làm thế nào để các bác sĩ chẩn đoán kháng insulin?

Xét nghiệm kháng insulin rất phức tạp và được sử dụng chủ yếu trong các phòng thí nghiệm nghiên cứu. Các bác sĩ chẩn đoán tiền tiểu đường dựa trên xét nghiệm máu. 

• Nồng độ glucose trong máu

Xét nghiệm đường huyết lúc đói hoặc đường huyết lúc đói (FPG) và huyết sắc tố A1c. A1c cho thấy lượng đường trong máu trung bình của bạn trong 3 tháng qua. Nếu đường huyết lúc đói là 100-125 mg/dL hoặc huyết sắc tố A1C của bạn là 5,7-6,4% (Tiền đái tháo đường)

• Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống

Kiểm tra cách cơ thể bạn xử lý glucose sau bữa ăn. Nó cũng được sử dụng để kiểm tra bệnh đái đường thai kỳ. Kết quả xét nghiệm dung nạp glucose đường uống là 140-199 mg/dL là dấu hiệu của tiền tiểu đường.

Những người bị tiền đái tháo đường có 25% khả năng tiến triển thành bệnh đái tháo đường loại 2 trong 3-5 năm và 50% khả năng phát triển thành bệnh đái tháo đường trong 5-10 năm.

Hình. Các chỉ số về các xét nghiệm đường huyết

8. Bạn có thể đảo ngược kháng insulin?

Giảm cân, đạt được thông qua lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên, là chìa khóa để giảm tình trạng kháng insulin. Điều này có thể giúp trì hoãn hoặc ngăn ngừa sự phát triển của bệnh tiểu đường loại 2. 

9. Làm thế nào để bạn điều trị kháng insulin?

Chương trình phòng chống bệnh đái tháo đường do Viện Y tế Quốc gia đã chỉ ra rằng giảm 5-7% trọng lượng cơ thể có thể làm giảm nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường ở những người có nguy cơ cao. 

Tóm lại, Kháng insulin là tình trạng cơ thể không xảy ra đáp ứng với insulin.  Thay đổi lối sống như giảm trọng lượng cơ thể, chế độ tập luyện,...Một loại thuốc an toàn hợp lý là metformin có hiệu quả nhất trong điều trị kháng insulin ở người trẻ tuổi, người lớn béo phì và phụ nữ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Mong rằng các kiến thức trên được trường Cao đẳng Y Dược chia sẻ giúp ích cho bạn trong việc kiểm soát nguy cơ mắc bệnh đái tháo đương.

Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cập nhật và chia sẻ