Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào những đặc điểm nổi bật của đương quy, những lợi ích mà nó mang lại, cách sử dụng hiệu quả và những điều cần lưu ý khi áp dụng phương pháp này.
Đương quy xuất phát từ các vùng ôn đới ẩm mát, chủ yếu được trồng ở các nước như Trung Quốc, Triều Tiên và Nhật Bản. Ở Việt Nam, cây này cũng thường được trồng tại các tỉnh như Hà Giang, Lào Cai và các vùng ven của Hà Nội. Tuy nhiên, việc chọn mùa gieo hạt và quản lý thời gian sinh trưởng của cây với nhiệt độ thấp trong năm vẫn là một thách thức và hiệu quả chưa đạt mức cao.
Rễ của cây đương quy thường được thu hái khi nó đã đủ 3 năm tuổi và thường được đào vào mùa thu. Rễ sau đó được bó lại thành các bó nhỏ và đặt lên giá đốt để xông nóng, nhưng không nên đốt trực tiếp. Quá trình này kéo dài cho đến khi dược liệu có màu đỏ tươi hoặc màu vàng kim tuyến, sau đó sẽ được sấy khô. Tránh để rễ nằm dưới ánh nắng trực tiếp (để tránh mất tinh dầu) hoặc nơi quá mát (đương quy có màu xanh).
Khi đủ 3 năm tuổi rễ đương quy sẽ được thu hoạch
Rễ đương quy thường to, thịt chắc và dẻo, có màu trắng hồng và chứa nhiều tinh dầu. Chúng có một mùi thơm đặc biệt và có vị ngọt ban đầu trước khi cảm nhận được vị cay. Tùy thuộc vào tính chất cụ thể của từng phần của rễ, người ta có thể phân thành ba loại:
- Quy đầu: Phần đầu của rễ chính, có đường kính từ 1.5 đến 4cm, với đầu tròn và tù, thường được sử dụng để chỉ huyết.
- Quy thân: Rễ đã được loại bỏ phần đầu và đuôi, thường được sử dụng để bổ huyết.
- Quy vĩ: Đây là các rễ phụ nhỏ hoặc rễ nhánh, có đường kính từ 0.3 đến 1cm, thường được sử dụng để kích thích tuần hoàn máu và giảm đau.
Đương quy (Angelica sinensis) chứa một loạt các hợp chất hóa học có giá trị dược lý. Dưới đây là một số thành phần hóa học quan trọng trong đương quy:
- Phenolic Acid: Đương quy chứa các loại acid phenolic như ferulic acid, caffeic acid, và vanillic acid. Các acid này có khả năng chống oxi hóa và chống vi khuẩn.
- Cumarin: Đây là một hợp chất thơm có mùi ngọt, và nó có tác dụng chống viêm nhiễm và làm dịu đau.
- Phthalides: Loại hợp chất này giúp mở rộng mạch máu và cải thiện tuần hoàn máu.
- Tinh dầu: Đương quy chứa một lượng tinh dầu quý giá, chủ yếu là tinh dầu angelica (Angelicae Sinensis Radix). Tinh dầu này thường được sử dụng trong y học truyền thống để điều trị nhiều vấn đề khác nhau, bao gồm cả các vấn đề phụ khoa.
- Polysaccharides: Polysaccharides trong đương quy có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch và có tiềm năng chống viêm nhiễm.
- Các khoáng chất và vitamin: Đương quy cũng cung cấp các khoáng chất như sắt, magiê, và canxi, cùng với một số vitamin như vitamin B và vitamin E.
- Flavonoids: Các flavonoid trong đương quy có tác dụng chống viêm nhiễm và bảo vệ tế bào khỏi tác động của các gốc tự do.
Thông tin về tác dụng của đương quy trong Y học cổ truyền và Y học hiện đại cho thấy sự đa dạng và tiềm năng của cây này trong việc cải thiện sức khỏe phụ nữ. Dưới đây là một tổng hợp về các tác dụng quan trọng của đương quy theo cả hai góc nhìn:
Theo Y học cổ truyền:
- Vị và tính: Đương quy được mô tả có vị ngọt hơi đắng, hơi cay, và mùi thơm, và tính ấm.
- Tác dụng chính: Đương quy có tác dụng bổ huyết và hoạt huyết. Nó được sử dụng để điều trị các chứng kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, tắt kinh, và các vấn đề liên quan đến thai tiền sản hậu.
- Tác dụng khác: Đương quy cũng được sử dụng để điều trị tổn thương do té ngã, đau tê chân tay, mụn nhọt lở loét, táo bón kinh niên.
Đương quy là vị thuốc bổ dành cho nữ giới
Theo Y học hiện đại:
- Tác dụng co thắt và thư giãn tử cung: Đương quy có khả năng thay đổi hoạt động tử cung, có thể co thắt hoặc thư giãn tử cung tùy thuộc vào tình trạng cụ thể.
- Tác dụng kháng viêm và giảm đau: Đương quy được xem xét là một chất kháng viêm có khả năng giảm triệu chứng đau bụng kinh.
- Tác động lên nội tiết tố nữ: Đương quy không trực tiếp tương tác với thụ thể estrogen, nhưng nó có tác động gián tiếp lên nội tiết tố nữ, giúp điều hòa kinh nguyệt.
- Tác động lên tuần hoàn máu: Đương quy cũng có tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, đặc biệt ở bộ phận sinh dục, giúp cải thiện sự điều hòa kinh nguyệt.
Như vậy, đương quy được coi là một cây thảo dược đa năng và có tiềm năng hỗ trợ nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe phụ nữ, từ kinh nguyệt không đều đến đau bụng kinh và các triệu chứng khác liên quan đến tử cung và nội tiết tố.
- Lưu ý khi sử dụng đương quy
- Người Thể Trạng Bị Nóng Ngứa: Do đương quy có tính ấm và cay tính ôn, người có cơ địa nóng ngứa nên hạn chế sử dụng. Sự ấm của đương quy có thể làm tăng triệu chứng nóng ngứa.
- Phụ Nữ Có Thai Hoặc Chuẩn Bị Có Kế Hoạch Sinh Con: Phụ nữ đang mang thai hoặc dự định mang thai nên thận trọng khi sử dụng đương quy. Nó có thể ảnh hưởng đến thai nhi hoặc gây ra biến chứng trong thai kỳ. Trước khi sử dụng, nên thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
- Người Tiêu Chảy: Đương quy có tác dụng nhuận tràng, có thể làm tăng tiểu tiện và gây ra tình trạng tiêu chảy. Do đó, người đang mắc tiêu chảy hoặc có vấn đề về tiêu hóa nên kiêng sử dụng đương quy.
Nhớ rằng việc sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của một chuyên gia y tế hoặc người có kiến thức về thảo dược. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn có các vấn đề sức khỏe riêng biệt hoặc đang dùng các loại thuốc khác, để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu.
Nguồn: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur
