Dây ký ninh là cây thuốc có nhiều hiệu quả và tiềm năng trong điều trị một số bệnh. Người dân ta và hân dân một số nước trên thế giới, thường dùng dây kí ninh để chưa trị sốt rét, chống oxy hóa và ức chế xơ vữa mạch máu…
Dây ký ninh là cây thuốc có nhiều hiệu quả và tiềm năng trong điều trị một số bệnh. Người dân ta và hân dân một số nước trên thế giới, thường dùng dây kí ninh để chưa trị sốt rét, chống oxy hóa và ức chế xơ vữa mạch máu…
Hãy cùng Giảng viên, Dược sĩ Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur khám phá thêm về công dụng của dây kí ninh qua bài viết dưới đây!
Dây ký ninh
1.1. Tên gọi, danh pháp
Tên gọi khác: Thuốc sốt rét, dây thần nông, liane quinine (Pháp)…
Tên khoa học: Tinospora crispa(L.) Miers., Thuộc họ Tiết dê – Menispermaceae.
1.2. Mô tả thực vật:
Thảo dược là một loại dây leo, thân rất xù xì, màu nâu nhạt, sống dai, mọc rất khỏe, dài tới 5-7 m hoặc hơn. Khi còn non Thân nhẵn, thân già màu nâu xám, rất xù xì trông như da cóc.
Lá hình tim, mọc so le, mép nguyên, dài 7-12 cm, rộng 5-6 cm, có cuống ngắn, gầy.
Hoa mọc thành chum, tập hợp thành 1-2 chùm mọc ở kẻ lá.
Quả hình trứng, khi chín có màu vàng rồi đỏ, dài chừng 10-12 mm, cơm quả dày, chứa 1 hạt dẹt đen.
1.3. Phân bố, thu hái, chế biến
Thảo dược này mọc hoang tại nhiều tỉnh miền bắc nước ta như Hòa Bình, Hà tây, Tuyên Quang, Hà Giang, Vĩnh Phúc, Phú Thọ. Ngoài ra nó còn phân bố ở Lào, Campuchia, Philippine.
Thu hái: Quanh năm.
Chế biến: Dây già cắt thành đoạn khoảng 0.5 – 1 cm, Hoặc đem thái mỏng, dùng tươi hay khô đều được.
Thường đem tán thành bột rồi luyện viên uống.
Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát.
Dây già sau khi đã được thu hái và phơi khô.
Thường đem tán bột, luyện viên cho dễ uống.
Trong thân dây ký ninh chưa một ít alkaloid. Trong đó cóalkaloid đó là chất berberin. Nhưng theo Beauquesne alkaloid đó chất palmatin. Tỷ lệ alkaloid đó chừng 0,1% so với thân khô.
Ngoài ra, trong dây còn lấy ra được một chất đắng với một tỷ lệ 0,6-0,8% tính trên thân cây khô. Chất đắng đó là một glycosid.
Trong rễ, có chất alkaloid berberin, chất đắng columbin (chừng 2,2%).
*Theo y học cổ truyền,
Thảo dược có tính mát, vị rất đắng.
Công dụng: là thuốc Bổ đắng, hạ nhiệt, làm ra mồ hôi, tiêu đờm, tiêu viêm, lợi tiêu hóa, lợi tiểu.
Chủ trị: Chữa sốt rét, tiêu thũng đầy, trừ thấp nhiệt, chữa đau nhức xương khớp.
Ngoài ra thảo dược này còn được dùng ngoài để rửa vết lở loét.
*Theo y học hiện đại:
- Dịch nước ép từ dược liệu này có tác dụng kích thích tiêu hóa, hỗ trợ đầy lùi các vấn đề về dạ dày.
- Giúp tăng lượng tiểu cầu, trong trường hợp bị sốt rét.có tác dụng hạ sốt nhanh nhất
- Dược liệu rất có lợi cho người bị tiểu đường tuýp 2 nhờ một số thành phần có khả năng kiểm soát đường huyết.
- Các chất chống oxy hóa có trong daayjkys ninh giúp loại bỏ độc tốc, chống lại các gốc tự do tấn công tế bào. Ngoài ra còn tác dụng đối phó với các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiết niệu.
Dây kí ninh chống kí sinh rùng sốt rét
Dùng dưới dạng thuốc cao, bột, viên.
Liều dùng chữa sốt rét: Dùng 4 – 5g/ngày dược liệu ở dạng khô. Dạng thốc sắc
Dùng Hãm với nước sôi hay nấu cao: 0,5 – 1,5g/ngày.
Luyện thành viên hoàn: 2 – 3g/ngày.
Dùng ngoài da: Dùng rửa vết thương trị mụn nhọt, lở loét. không kể liều lượng
Thảo dược này thường được áp dụng trong 3 bài thuốc quen thuộc sau:
1. Chữa trị sốt rét
Chuẩn bị: thân rễ dây ký ninh, 5can khương, thân rễ củ gấu mối vị 5g.
Thực hiện: Sắc với nước uống trong này, trong 4 – 5 ngày
2. Chữa trị sốt có cơn, rét run, mình mẩy chân tay đau nhức
Chuẩn bị: dây ký ninh, sài hồ, 1địa long (sao gừng)và muồng trâu mỗi vị 12g, 16g thường sơn (sao rượu), binh lang, thảo quả, rễ bá bệnh, bán hạ chế, trần bì mỗi vị 8g
Thực hiện: cho tất cả vào ấm sắc, đổ thêm 600ml. Sắc trên lửa nhỏ còn lại khoảng 200ml nước thuốc.Uống mỗi ngày 1 thang.
3. chữa trị mất ngủ, đau nhức xương khớp
Chuẩn bị: dây ký ninh. 4 – 12g
Thực hiện: Đem sắc còn lại 300ml thuốc.Uống trong ngày/3 lần, ngày 1 thang. Dùng liên tục trong 15 ngày sẽ có hiệu quả tốt.
Theo tin tức y dược không nên dùng cho Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú. Vì: nước sắc cây thần thông dùng nhiều dễ bị táo bón nên
Dây ký ninh dây kí ninh để chưa trị sốt rét, chống oxy hóa và ức chế xơ vữa mạch máu…. Nên cần trao đổi với thầy thuốc hoặc bác sĩ chuyên môn trước khi sử dung dược liệu này để tránh nhưng tác dụng không muốn khi sử dụng thuốc /..
Ds.CKI.Nguyễn Quốc Trung