Khám phá những công dụng bất ngờ của cây Bông móng tay

 Theo Đông y, loài cây này được mô tả với vị đắng và tính ôn, có nhiều ứng dụng trong việc chữa trị các bệnh như phong thấp, tiêu viêm và rắn cắn.

• Đặc điểm thực vật

Bông móng tay là một cây thân thảo, thường sống trong vòng một năm, có chiều cao khoảng từ 30 đến 50 cm. Thân của cây có hình dạng trụ, mịn màng, màu xanh nhạt, đôi khi có sắc đỏ tía. Lá mọc đơn lẻ, có hình dạng giống mác, dài từ 6 đến 8 cm, rộng từ 2 đến 2,5 cm, ở gốc thuôn và đầu nhọn, mép lá có các răng cưa lớn, hai mặt lá mịn màng và có màu xanh nhạt.

Hoa của cây nở đơn độc ở kẽ lá, chúng có tính lưỡng tính và không đều về màu sắc, có thể là trắng, hồng hoặc đỏ tía. Quả của cây có hình dạng nang, có lớp lông và có các khía dọc. Khi chín, quả này nứt thành 5 mảnh và phóng hạt ra xa, hạt có hình tròn và có màu nâu.

Cây Bông móng tay thường mọc nhiều ở vùng núi của Việt Nam, đặc biệt ở độ cao trên 1.600 m. Ngoài ra, loài cây này cũng được trồng ở các nước khác như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan và một số quốc gia khác. Đây là một loài cây ưa sáng và đặc biệt thích ẩm. Cây thường nảy mầm từ hạt vào cuối mùa xuân hoặc đầu mùa hè. Sau khi mùa hoa quả kết thúc, cây thường trở nên yếu và quả chín sẽ tự mở, để hạt phấn tán và tạo ra cây con mới.

Hoa móng tay lưỡng tính và có màu sắc đa dạng

• Thành phần hóa học
• Alkaloids (Alcaloid): Các alkaloid như hút thuốc lá, quinine và các dẫn xuất khác có thể được tìm thấy trong cây Bông móng tay.

• Flavonoids (Flavonoid): Các flavonoid như quercetin, kaempferol và rutin là các chất có khả năng chống oxy hóa và có tác dụng bảo vệ sức khỏe.
• Acids (Axit): Các axit như acid p-hydroxybenzoic, acid gentisic, acid ferulic, acid p-coumaric, acid sinapic và acid caffeic có khả năng kháng vi khuẩn và chống viêm.
• Scopoletin: Scopoletin là một hợp chất có hoạt tính kháng viêm và có thể có tác dụng trong việc điều trị một số bệnh lý.
• Anthocyanins (Anthocyanin): Anthocyanin là các hợp chất có màu sắc, thường tạo nên màu của hoa cây Bông móng tay.
• Công dụng
• Tác dụng kháng nấm và kháng khuẩn: Chất lawson được chiết từ các phần trên mặt đất của cây có khả năng kháng nấm mạnh, có thể ức chế sự phát triển của nhiều loại nấm. Nó cũng có tác dụng chống khuẩn đối với một số loại vi khuẩn gram dương và gram âm. Các dạng chiết khác từ cây cũng có tác dụng tương tự.
• Tác dụng chống phản ứng phản vệ: Hoa màu trắng của cây Bông móng tay có tác dụng chống phản ứng phản vệ của cơ thể. Các dạng chiết và các hợp chất phenolic từ cây này có khả năng ức chế các phản ứng quá mẫn gây nên do lysozym lòng trắng trứng gà trên chuột.
• Tác dụng kích thích tử cung: Các dạng chiết từ hạt cây có tác dụng kích thích tử cung ở thỏ và chuột, gây tăng trương lực tử cung và tăng tần số co bóp tử cung.
• Các tác dụng khác: Dịch ép từ cây có mùi hăng nhẹ và có tác dụng gây nôn, tẩy nhẹ và làm tiểu tiện.

Cây bông móng tay mang tính ôn, vị cay, ngọt

• Tác dụng theo y học cổ truyền: Toàn cây Bông móng tay có vị cay, ngọt, hơi đắng và tính ôn. Nó được sử dụng trong y học cổ truyền để khử phong thấp, hoạt huyết, chỉ thống, tiêu thũng, chữa phong thấp, vết thương sưng đau, mụn nhọt và cắn của rắn rết. Liều dùng thông thường là 10-15g/ngày, sắc nước uống hoặc dùng hoa phơi khô (1,5-3g) hoặc hoa tươi (3-9g) sắc uống. Nó cũng có thể được dùng ngoài da bằng cách giã nát và đắp tại chỗ hoặc dùng nước sắc để rửa. Tuy nhiên, phụ nữ có thai không nên sử dụng cây này.

• Bài thuốc tham khảo
• Chữa phong thấp: Để chữa bệnh phong thấp, cây Bông móng tay thường được kết hợp với Ngũ gia bì và Uy linh tiên, sau đó sắc nước và uống.
• Chữa vết thương: Cây Bông móng tay tươi được giã nát và lấy nước, sau đó uống kèm với rượu.
• Chữa bế kinh ở phụ nữ: Đối với việc chữa bế kinh ở phụ nữ, thường sử dụng 3-6g cây Bông móng tay, sắc nước và uống.
• Chữa hóc xương: Trong trường hợp hóc xương, hạt hoặc rễ của cây Bông móng tay được nhai nhỏ và ngậm trong miệng, không nuốt vào dạ dày. Sau đó, dùng nước ấm để súc miệng, nhằm tránh làm hại cho răng.

Bông móng tay, Ngũ gia bì, Uy linh tiên kết hợp hỗ trợ trị phong thấp

• Những lưu ý khi sử dụng
• Tham khảo ý kiến chuyên gia y tế: Trước khi bắt đầu sử dụng Bông móng tay hoặc bất kỳ thảo dược nào khác cho mục đích điều trị, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học. Họ có thể đưa ra lời khuyên cụ thể về liều lượng và tác dụng phụ có thể xảy ra.
• Liều dùng đúng hướng dẫn: Tuân thủ hướng dẫn liều dùng chính xác mà chuyên gia y tế đã chỉ định. Không tự tiến hành tăng hoặc giảm liều dùng mà không có sự hướng dẫn.
• Kiểm tra tình trạng sức khỏe cá nhân: Trước khi sử dụng cây Bông móng tay, hãy kiểm tra tình trạng sức khỏe cá nhân của bạn để đảm bảo rằng không có bất kỳ vấn đề nào có thể gây ra tác dụng phụ hoặc tương tác không mong muốn với các loại thuốc khác bạn đang dùng.
• Chú ý đến tác dụng phụ: Theo dõi cơ thể của bạn khi sử dụng Bông móng tay và chú ý đến bất kỳ tác dụng phụ nào, bao gồm dấu hiệu dị ứng như mẩn đỏ, ngứa, hoặc phản ứng về tiêu hóa. Nếu có bất kỳ dấu hiệu tác dụng phụ nào, bạn nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Không sử dụng khi mang thai: Tránh sử dụng cây Bông móng tay khi mang thai vì có thể có tác động đối với thai nhi.
• Bảo quản cây Bông móng tay ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ cao.

Bài viết đã cung cấp thông tin về cách sử dụng và liều lượng của cây Bông móng tay trong các tình huống khác nhau. Tuy nhiên, như với mọi loại dược liệu, chúng ta cần tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế trước khi sử dụng để đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình điều trị.

Nguồn: Trường Cao đẳng Y dược Pasteur