Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Nó là một hệ thống phức tạp và tích hợp gồm các tế bào, mô và cơ quan có vai trò chuyên biệt trong việc bảo vệ chống lại các chất lạ và vi sinh vật gây bệnh, bao gồm vi khuẩn, virus và nấm. Hệ thống miễn dịch cũng có chức năng bảo vệ chống lại sự phát triển của ung thư. Hãy cùng Trường cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu về hệ thống miễn dịch nhé!
Hệ thống miễn dịch là một hệ thống các cơ chế bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật. Đối với những hành động này, hệ thống miễn dịch phải nhận ra những kẻ xâm lược nước ngoài, cũng như các tế bào bất thường và phân biệt chúng với chính mình. Tuy nhiên, hệ thống miễn dịch là con dao hai lưỡi ở chỗ các mô của vật chủ có thể bị tổn thương trong quá trình chống lại và tiêu diệt mầm bệnh xâm nhập. Một thành phần quan trọng của phản ứng miễn dịch tức thì là tình trạng viêm, có thể gây tổn thương cho các mô của vật chủ, mặc dù tổn thương thường không đáng kể.
Hình. Hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi mầm bệnh
Các tế bào của hệ thống miễn dịch bắt nguồn từ tủy xương và lưu thông đến các mô ngoại vi thông qua máu và bạch huyết. Các cơ quan của hệ thống miễn dịch bao gồm tuyến ức, lá lách và các hạch bạch huyết. Tế bào lympho T phát triển trong tuyến ức, nằm ở ngực ngay phía trên tim. Lá lách, nằm ở vùng bụng trên, tạo ra các kháng thể và loại bỏ các tế bào hồng cầu cũ và bị hư hỏng. Hệ thống miễn dịch được chia thành hai thành phần chính: miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng. Khả năng miễn dịch bẩm sinh liên quan đến các phản ứng tức thì, không đặc hiệu đối với những kẻ xâm lược nước ngoài, trong khi khả năng miễn dịch thích ứng cần nhiều thời gian hơn để phát triển các phản ứng cụ thể, phức tạp của nó.
Miễn dịch bẩm sinh là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại các chất lạ và vi sinh vật gây bệnh. Đó là một biện pháp bảo vệ tức thời, không đặc hiệu, không liên quan đến trí nhớ miễn dịch đối với mầm bệnh. Do thiếu tính đặc hiệu, các hoạt động của hệ thống miễn dịch bẩm sinh có thể dẫn đến tổn thương các mô của cơ thể. Việc thiếu bộ nhớ miễn dịch có nghĩa là phản ứng giống nhau được thực hiện bất kể tần suất gặp phải một kháng nguyên cụ thể.
Hệ thống miễn dịch bẩm sinh bao gồm nhiều hàng rào giải phẫu khác nhau đối với nhiễm trùng, bao gồm hàng rào vật lý (ví dụ: da), hàng rào hóa học (ví dụ: độ axit của dịch tiết dạ dày) và hàng rào sinh học (ví dụ: hệ vi sinh vật bình thường của đường tiêu hóa). Ngoài các rào cản giải phẫu, hệ thống miễn dịch bẩm sinh bao gồm các yếu tố hòa tan và các tế bào thực bào tạo thành tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại mầm bệnh. Các yếu tố hòa tan bao gồm hệ thống bổ sung, protein giai đoạn cấp tính và protein truyền tin được gọi là cytokinee.
Hệ thống bổ thể, một mạng lưới sinh hóa gồm hơn 30 protein trong huyết tương và trên bề mặt tế bào, là thành phần chính của khả năng miễn dịch bẩm sinh. Hệ thống bổ sung gợi ra các phản ứng tiêu diệt mầm bệnh xâm nhập bằng cách ly giải trực tiếp (vỡ tế bào) hoặc bằng cách thúc đẩy quá trình thực bào. Bổ sung protein cũng điều chỉnh các phản ứng viêm, là một phần của khả năng miễn dịch bẩm sinh. Protein giai đoạn cấp tính là một loại protein huyết tương quan trọng trong quá trình viêm. Cytokinee do các tế bào miễn dịch tiết ra trong giai đoạn đầu của quá trình viêm kích thích quá trình tổng hợp protein giai đoạn cấp tính ở gan. Cytokinee là sứ giả hóa học có vai trò chính trong việc điều chỉnh phản ứng miễn dịch; một số cytokine trực tiếp chống lại tác nhân gây bệnh.
Ví dụ, một số interferon có hoạt tính kháng virus. Các yếu tố hòa tan này rất quan trọng trong việc tuyển dụng các tế bào thực bào đến các khu vực nhiễm trùng cục bộ. Bạch cầu đơn nhân, đại thực bào và bạch cầu trung tính là những tế bào miễn dịch quan trọng có chức năng hấp thụ và tiêu hóa các vi sinh vật xâm nhập trong quá trình gọi là thực bào. Các tế bào này biểu hiện các thụ thể bề mặt xác định các thụ thể nhận dạng mẫu duy nhất đối với các vi sinh vật gây bệnh nhưng được bảo tồn trên một số họ mầm bệnh.
Miễn dịch thích ứng (còn gọi là miễn dịch thu được), tuyến phòng thủ thứ hai chống lại mầm bệnh, mất vài ngày hoặc vài tuần để phát triển đầy đủ. Tuy nhiên, miễn dịch thích nghi phức tạp hơn nhiều so với miễn dịch bẩm sinh vì nó liên quan đến các phản ứng đặc hiệu với kháng nguyên và "trí nhớ" miễn dịch. Tiếp xúc với một kháng nguyên cụ thể trên mầm bệnh xâm nhập sẽ kích thích sản xuất các tế bào miễn dịch nhắm vào mầm bệnh để tiêu diệt. “Trí nhớ” miễn dịch có nghĩa là các phản ứng miễn dịch khi tiếp xúc lần thứ hai với cùng một mầm bệnh sẽ nhanh hơn và mạnh hơn vì các kháng nguyên được "ghi nhớ".
Các chất trung gian chính của phản ứng miễn dịch thích ứng là tế bào lympho B (tế bào B) và tế bào lympho T (tế bào T). Các tế bào B tạo ra các kháng thể, là các protein chuyên biệt nhận biết và liên kết với các protein lạ hoặc mầm bệnh để vô hiệu hóa chúng hoặc đánh dấu chúng để đại thực bào tiêu diệt. Đáp ứng qua trung gian kháng thể được gọi là miễn dịch dịch thể.
Ngược lại, miễn dịch qua trung gian tế bào được thực hiện bởi tế bào T—tế bào lympho phát triển trong tuyến ức. Các phân nhóm khác nhau của tế bào T có vai trò khác nhau trong khả năng miễn dịch thích ứng. Ví dụ, các tế bào T gây độc tế bào (tế bào T sát thủ) trực tiếp tấn công và tiêu diệt các tế bào bị nhiễm bệnh, trong khi các tế bào T hỗ trợ tăng cường các phản ứng và do đó hỗ trợ chức năng của các tế bào lympho khác.
Các tế bào T điều hòa, đôi khi được gọi là tế bào T ức chế, ngăn chặn các phản ứng miễn dịch. Ngoài vai trò quan trọng đối với khả năng miễn dịch bẩm sinh, hệ thống bổ sung điều chỉnh các phản ứng miễn dịch thích ứng và là một ví dụ về sự tương tác giữa hệ thống miễn dịch bẩm sinh và thích ứng. Các thành phần của cả miễn dịch bẩm sinh và thích ứng tương tác và làm việc cùng nhau để bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm trùng và bệnh tật.
Sưu tầm Th.S Trần Thị Minh Tuyến
Xem thêm : caodangyduoc.com.vn
