Sâm đại hành: Bí mật của vị thuốc dân gian trong y học cổ truyền
Thứ tư, 17/05/2023 | 10:32
Sâm đại hành là cây thuốc nam có tác dụng bổ huyết, tiêu độc, an thần, thường được dùng rông rãi trong Đông y chữa trị chứng thiếu máu, hoa mắt, mệt mỏi, ho viêm họng,… Và một số bệnh lý khác.. Ngoải ra, nó còn được dùng làm rau xào ăn, nấu nước
Sâm đại hành còn có nhiều tên gọi khác khác như: tỏi đỏ, tỏi lào, kiệu đỏ, hành lào...
Tên khoa học: Bulbus Eleutherinis subaphyllae – họ La dơn (Iridaceae)
1.1. Mô tả thực vật:
Sâm đại hành hay Tỏi đỏ là cây thảo, sống lâu năm, cao chừng 30 – 60cm.
Lá hình mũi mác dài, gân lá chạy song song. Lá tập trung nhiều ở gốc cây.trông giống lá cau hay lá dừa
Thân củ phình ra thành củ giống củ hành, nhưng có màu đậm và dài hơn, có lớp vảy màu đỏ nâu bên ngoài củ
Củ với đường kính 2 – 3cm, dài ~ 4 – 5cm, khi thái ra thấy bên trong có màu đỏ nhạt với vòng tròn đồng tâm màu trắng.
Hoa mọc thành chùm với 3 cánh hoa màu vàng nhạt hoặc trắng , hoa có 3 lá đài và 3 nhị màu vàng.
1.2. Phân bố
Cây có nguồn gốc xuất xứ từ châu Mỹ, cây ưa đất ẩm, ưa ánh sáng. thích nghi cao với điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Cây trồng ở vùng đồng bằng và trung đu sinh trưởng phát triển tót hơn.ở vùng núi cao trên 1500m nhiệt độ trung bình dưới 15°C,
Ở nước ta, cây dược liệu này được thấy nhiều tại các tỉnh phía Bắc và Trung bộ: Hà Tĩnh, Nghệ An, Hòa Bình...
Cây thuốc này khá dễ trồng, nên được trồng trong các vườn cây gia đình hoặc các vườn thuốc Nam trong Trạm y tế xã phường, các bệnh viện y học cổ truyền… Cây dễ trọng và mọc theo hình thức tái sinh và đẻ nhánh con. nên có thể dùng nhánh con để trồng.
2. Bộ phận sử dụng – thu hái, chế biến:
Dược liệu được làm thuốc từ cây Tỏi đỏ chủ yếu là phần rễ và thân củ.
Thường thu hái từ Cây được trồng từ 1 - 2 năm.
Chế biến: khi thân cây tàn lụi vào mùa đông, đào lấy củ về, bóc bỏ những lớp ngoài rồi rửa sạch.
Rồi bóc tách các lớp bên trong ra, cắt dọc, đem phơi, sấy khô để dùng làm thuốc.
3. Thành phần hóa học – tác dụng dược lý:
Theo tin tức y dược các nhà khoa học của Viện Dược liệu đã nghiên cứu từ những năm đầu 1970, được Nguyễn Văn Đàn và cộng sự ông đã nhận dạng trong dược liệu này có chứa 3 hoạt chất chính là Eleutherol, Eleutherin, Isoeleutherin và cùng một số hoạt chất khác. Các hoạt chất này trong dược liệu có tác dụng trên một số loài vi khuẩn như là Streptococcus hemolyticus, Staphylococcus aureus, Diplococcus pneumonia, ,...
Củ Sâm đại hành
4. Sâm đại hành trị bệnh gì?
* Theo dược lý hiện đại,
Củ Tỏi đỏ có tính kháng với một số loại vi khuẩn gây viêm đường hô hấp, đường ruột, đồng thời có tác dụng an thần, kích thích tiêu hóa,
*Theo Y Học Cổ Truyền,
Tỏi đỏ có tính ấm, vị ngọt nhạt, mùi hơi hắc, không độc. vào 3 kinh: can, tỳ, phế
Dược liệu có tác dụng bổ huyết, thông huyết, sinh cơ, tiêu độc, an thần...
Công dụng: làm thuốc bổ huyết, giúp tiêu hóa, điều trị các chứng ăn kém, khó ngủ, mụn nhọt, tổ đỉa, vảy nến, ho viêm phế quản, phong thấp đau khớp. chấn thương ứ huyết, an thần, chữa mất ngủ, stress, rắn cắn…
Vị thuốc Tỏi đỏ này được dùng dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột, nấu cao, chế thành viên, ngâm rượu hoặc dùng ngoài làm thuốc đắp
Liều dùng: từ 4 – 12g/ngày, Săc uống, có thể dùng tươi hay khô tùy theo nhu cầu dùng.
Thuốc có thể gây dị ứng cho những người có cơ địa máu nóng hay lở ngứa không dùng.
Vị Sâm đại hành khô được dùng trong Y Học Cổ Truyền
5. Một số bài thuốc từ củ sâm đại hành
1. Chữa trị viêm họng, viêm amidan, viêm phổi:
Dùng 3g Tỏi đỏ, vỏ rễ cây cau, sài đất, cỏ nhọ nồi, mạch môn, bách bộ, mỗi vị đồng lượng12g,
Đem sắc uống.1 ngày/ thang
2. Chữa trị mụn nhọt sưng tấy:
Dùng sâm đại hành 4g, bông trang, đơn tướng quân, sài đất, bồ công anh, mỗi vị 16g, sắc uống.
Dùng sâm đại hành, thương nhĩ tử và kim ngân hoa. Mỗi vị 12 gram Mỗi ngày sắc 1 thang.
3. Chữa trị thiếu máu, mất ngủ:
Dùng 30g sâm đại ,14g lạc tiên
Đem sắc lấy nước uống, cũng có thế nấu cao dùng dần.
4. Chữa trị thiếu máu, sa trực tràng:
Tỏi đỏ , đảng sâm , hoàng kỳ mỗi vị 15g, xuyên khung 6g, đem sắc uống.
5. Bài thuốc ngâm rượu bổ huyết trị tê thấp:
Dùng sâm đại hành, cốt toái bổ, cẩu tích, độc hoạt, đương quy, bạch chỉ, mỗi vị 50g,
Cùng với 2 lít rượu, Đem ngâm uống dần.
6. Lưu ý khi dùng thuốc
- Người bị kích ứng Sâm đại hành có thể gây dị ứng.
-Không dùng cho những trường hợp cơ thể máu nóng hay lở ngứa
Theo giảng viên Cao đẳng Dượccho biết: Sâm đại hành (Tỏi đỏ), là một cây dược liệu dễ trồng, rất gần gũi với mọi nhà. Cây có rất nhiều công dụng, tuy nhiên việc sử dụng cần có sự tư vấn của thầy thuốc chuyên khoa Y Học Cổ Truyền. Người bệnh không nên tự ý dụng để tránh gặp phải các tác dụng không mong muốn có thể xãy ra./.
Nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả, các bệnh lý thứ phát do viêm phế cầu khuẩn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Ngay cả sau khi điều trị, người bệnh vẫn có thể đối mặt với những di chứng kéo dài.
Mặc dù có kích thước nhỏ bé, nhưng kiến ba khoang có thể gây ra không ít phiền toái khi tiếp xúc phải. Nhiều người thắc mắc nên bôi thuốc gì khi bị kiến ba khoang cắn để điều trị hiệu quả.
Năm 2025 ghi nhận sự điều chỉnh học phí tại nhiều trường đại học, trong đó khối ngành Y Dược với đặc thù đào tạo chuyên sâu và thời gian đào tạo kéo dài tiếp tục nhận được sự quan tâm đặc biệt từ phía thí sinh và phụ huynh.
Thuốc tránh thai nội tiết là lựa chọn phổ biến của nhiều phụ nữ hiện đại nhờ tính hiệu quả và tiện lợi. Tuy nhiên, dù đã được cải tiến về độ an toàn, thuốc vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ.
