Sán lá gan : Nguyên nhân, các dấu hiệu và cách phòng tránh
Thứ năm, 30/11/2023 | 11:15
Bệnh sán gan bao gồm hai dạng là sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn, đây là loại bệnh truyền nhiễm qua đường tiêu hóa, các triệu chứng thường tương đồng với các bệnh gan khác. Vậy, nguyên nhân gây bệnh sán lá gan là gì?
Theo các Bác sĩ, Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết, bệnh sán lá gan phân thành hai loại là sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn.
Sán lá gan nhỏ bao gồm 3 loại là Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini và Opisthorchis felineus. Trong khi đó, sán lá gan lớn có 2 loại là Fasciola hepatica và Fasciola gigantica.
Cả sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ đều có hình dạng giống chiếc lá, thân phẳng và viền mỏng. Kích thước của chúng thì tùy thuộc vào loài, thường thì sán lá gan lớn sẽ lớn hơn so với sán lá gan nhỏ. Điều đặc biệt là cả hai loại sán đều là động vật lưỡng tính, có thể có cả tinh hoàn và buồng trứng trên một cơ thể sán.
Trứng của sán lá gan có vỏ mỏng nên khả năng tồn tại ở môi trường bên ngoài rất yếu, nhiệt độ ánh sáng mặt trời trên 700C sẽ làm hỏng trứng. Để phát triển thành ấu trùng, trứng sán cần môi trường nước; nếu ở trên cạn, trứng sẽ bị hỏng và không thể phát triển. Việc tồn tại của sán lá gan trưởng thành trong môi trường bên ngoài cũng rất kém.
Cách sán lá gan xâm nhập vào cơ thể con người
Sán lá gan nhỏ
Bệnh sán lá gan nhỏ có vật chủ chính là con người và một số động vật như chó, mèo, hổ báo, cáo chồn, rái cá, và chuột. Vật chủ trung gian truyền bệnh thứ nhất là các loài ốc như Bythinia, Melania, trong khi vật chủ trung gian truyền bệnh thứ hai là cá nước ngọt...
Người mắc bệnh thường do ăn cá, ốc chứa ấu trùng sán mà chưa được nấu chín. Sau khi ấu trùng này được tiêu hóa vào dạ dày, chúng di chuyển xuống tá tràng rồi qua đường mật lên gan, phát triển thành sán lá gan trưởng thành, sinh sống ký sinh và gây bệnh trong đường mật.
Sán lá gan lớn
Bệnh sán lá gan lớn thường có vật chủ chính là động vật ăn cỏ như trâu, bò; con người chỉ là vật chủ ngẫu nhiên. Vật chủ trung gian truyền bệnh là các loài ốc thuộc họ Lymnaea.
Người nhiễm bệnh thường do ăn sống các loại rau mọc dưới nước như rau ngổ, rau rút, rau cần, cải xoong hoặc uống nước có chứa ấu trùng sán.
Các dấu hiệu của bệnh sán lá gan
Thời gian ủ bệnh
Thời gian ủ bệnh của cả bệnh sán gan nhỏ và sán lá gan lớn phụ thuộc vào số lượng ấu trùng mà vật chủ phải tiếp xúc và phản ứng của cơ thể vật chủ. Đối với sán gan nhỏ, khi nhiễm trên 100 sán mới có thể thấy rõ biểu hiện bệnh, trong khi thời gian ủ bệnh của sán lá gan lớn thường khó xác định chính xác.
Các dấu hiệu
Các dấu hiệu của bệnh sán lá gan
Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, đối với sán lá gan nhỏ, sau khi xâm nhập vào gan, sán non phát triển thành sán trưởng thành và đẻ trứng trong đường mật. Trứng rơi vào nước, phát triển thành ấu trùng qua chu kỳ đóng mở và lây lan qua việc ăn cá sống có chứa nang trùng.
Triệu chứng của nhiễm sán lá gan nhỏ bao gồm:
Đau vùng gan và hạ sườn phải.
Rối loạn tiêu hóa như kém ăn, đầy bụng và khó tiêu.
Dấu hiệu như sạm da, vàng da, có thể gây viêm đường mật hoặc các vấn đề cho gan.
Đối với sán lá gan lớn, sau khi xâm nhập vào gan, sán trưởng thành đẻ trứng và lây nhiễm qua ấu trùng.
Biểu hiện của nhiễm sán lá gan lớn bao gồm:
Đau vùng gan hoặc thượng vị, cảm giác đầy bụng và khó tiêu.
Mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, sốt hoặc đau cơ, ngứa da.
Gây áp xe gan, phình to gan, có thể gây viêm phổi nếu áp xe vỡ.
Triệu chứng này giống với các bệnh lý khác ở gan, vì vậy việc thăm khám và điều trị cần được chú ý và kỹ lưỡng.
Cách phòng ngừa bệnh sán lá gan
Từ nhận thức về cách truyền bệnh và hậu quả của sán lá gan, mọi người cần thực hiện các biện pháp sau để ngăn ngừa:
Chế biến thức ăn và uống sôi, ăn chín: tránh ăn cá, ốc chưa được nấu chín kỹ, cũng như rau sống mọc dưới nước.
Rửa tay kỹ trước khi ăn và chế biến thức ăn; sau khi tiếp xúc với phân, rác thải...
Quản lý và xử lý phân người và động vật, tránh sử dụng phân tươi để bón rau.
Sử dụng nguồn nước sạch để uống và nấu ăn.
Tiến hành tẩy giun định kỳ, khoảng 6 tháng/lần.
Bệnh sán lá gan là bệnh truyền nhiễm qua đường tiêu hóa, có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Nếu có nghi ngờ nhiễm bệnh, việc đến cơ sở y tế để kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời là cần thiết.
Clofibrate là thuốc được các chuyên gia y tế chỉ định điều trị các tình trạng rối loạn lipid máu, tăng nồng độ triglycerid huyết thanh rất cao, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe và giảm nguy cơ các biến chứng của tăng lipid máu.
Nhiễm ký sinh trùng đường ruột là vấn đề phổ biến, nhất là ở những người có thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc hệ tiêu hóa kém. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Viêm dạ dày tá tràng là bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến có thể điều trị nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, nhiều người thường chủ quan và chỉ khám khi bệnh đã nặng. Dưới đây là hướng dẫn ngắn gọn về cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Lorazepam là thuốc được sử dụng điều trị các chứng lo âu, rối loạn co giật, động kinh, mất ngủ, hỗ trợ các thuốc chống buồn nôn liên quan đến hóa trị ung thư.
