Canxi là một vi khoáng trong cơ thể có vai trò quan trọng trong hoạt động phát triển và sinh trưởng của cơ thể. Tuy nhiên việc bổ sung canxi cần được xem xét ở nhiều khía cạnh, trong có có sự tương tác giữa canxi và các chất dinh dưỡng khác
Canxi là một vi khoáng trong cơ thể có vai trò quan trọng trong hoạt động phát triển và sinh trưởng của cơ thể. Tuy nhiên việc bổ sung canxi cần được xem xét ở nhiều khía cạnh, trong có có sự tương tác giữa canxi và các chất dinh dưỡng khác
Hãy cùng Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu về chủ đề này nhé!
Dinh dưỡng của Canxi
Vitamin D cần thiết để hấp thụ canxi tối ưu. Một số chất dinh dưỡng khác (và không phải chất dinh dưỡng) ảnh hưởng đến việc giữ canxi của cơ thể và có thể ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng canxi.
Natri trong chế độ ăn uống là yếu tố chính quyết định đến việc mất canxi trong nước tiểu. Lượng natri cao dẫn đến tăng mất canxi trong nước tiểu, có thể do sự cạnh tranh giữa natri và canxi để tái hấp thu ở thận hoặc do tác dụng của natri đối với sự tiết hormone tuyến cận giáp (PTH). Cứ tăng thêm 1 gam (g) natri (2,5 g natri clorua; muối NaCl) được bài tiết qua thận sẽ hút khoảng 26,3 miligam (mg) canxi vào nước tiểu. Ở phụ nữ trưởng thành, mỗi gam natri tiêu thụ thêm mỗi ngày được dự đoán sẽ tạo ra tỷ lệ mất xương thêm 1% mỗi năm nếu toàn bộ lượng canxi mất đi đến từ bộ xương.
Một số nghiên cứu cắt ngang và can thiệp đã gợi ý rằng lượng natri cao có hại cho sức khỏe của xương, đặc biệt là ở phụ nữ lớn tuổi. Một nghiên cứu kéo dài hai năm ở phụ nữ sau mãn kinh cho thấy lượng natri bài tiết qua nước tiểu tăng (một chỉ số cho thấy lượng natri tăng lên) có liên quan đến việc giảm mật độ khoáng của xương (BMD) ở hông.
Một nghiên cứu khác ở 40 phụ nữ sau mãn kinh cho thấy rằng việc tuân thủ chế độ ăn ít natri (2 g/ngày) trong 6 tháng có liên quan đến việc giảm đáng kể bài tiết natri, bài tiết canxi và propeptide đầu cuối amino của collagen loại I, một dấu ấn sinh học của xương. Tuy nhiên, những mối liên quan này chỉ được quan sát thấy ở những phụ nữ có bài tiết natri qua nước tiểu cơ bản cao. Cuối cùng, trong một nghiên cứu ngẫu nhiên, có đối chứng với giả dược ở 60 phụ nữ sau mãn kinh, việc bổ sung kali citrate đã được chứng minh là ngăn chặn sự gia tăng bài tiết canxi do tiêu thụ chế độ ăn nhiều natri (natri nguyên tố ≥5.000 mg/ngày) trong 4 tháng.
Theo tin tức tăng lượng protein trong chế độ ăn giúp tăng cường hấp thu canxi ở ruột, cũng như bài tiết canxi qua nước tiểu. RDA cho protein là 46 gam (g)/ngày đối với phụ nữ trưởng thành và 56 g/ngày đối với nam giới trưởng thành; tuy nhiên, lượng protein tiêu thụ trung bình ở Hoa Kỳ có xu hướng cao hơn (khoảng 70 g/ngày ở phụ nữ trưởng thành và hơn 100 g mỗi ngày ở nam giới trưởng thành).
Ban đầu người ta cho rằng chế độ ăn giàu protein có thể dẫn đến cân bằng canxi âm (khi tổng lượng canxi bài tiết qua nước tiểu và phân lớn hơn lượng canxi đưa vào) và do đó làm tăng mất xương. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu quan sát đã báo cáo không có mối liên hệ hoặc mối liên hệ tích cực nào giữa lượng protein nạp vào và mật độ khoáng của xương ở trẻ em, người lớn và người cao tuổi. Cân bằng canxi tổng thể dường như không thay đổi bởi lượng protein cao trong chế độ ăn uống ở những người khỏe mạnh, và bằng chứng hiện tại cho thấy rằng lượng protein tăng lên ở những người có đủ nguồn cung cấp protein, canxi và vitamin D không ảnh hưởng xấu đến BMD hoặc nguy cơ gãy xương.
Phospho thường được tìm thấy trong thực phẩm giàu protein, có xu hướng làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu. Chế độ ăn có tỷ lệ canxi trên phospho thấp (Ca:P ≤0,5) đã được chứng minh là làm tăng tiết hormone tuyến cận giáp (PTH) và bài tiết canxi qua nước tiểu. Ngoài ra, sự hấp thụ ở ruột và bài tiết canxi và phospho trong phân bị ảnh hưởng bởi tỷ lệ canxi trên phospho của thực phẩm ăn vào. Thật vậy, trong lòng ruột, muối canxi có thể liên kết với phospho để tạo thành phức hợp được bài tiết qua phân.
Điều này tạo cơ sở cho việc sử dụng muối canxi làm chất kết dính phospho để giảm hấp thu phospho ở những người bị suy thận. Việc tăng lượng phospho từ nước giải khát cola (có nhiều axit phosphoric) và các chất phụ gia thực phẩm (có nhiều phosphate) có thể có tác động xấu đến sức khỏe của xương. Hiện tại, không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy mức phốt pho trong chế độ ăn uống ở Mỹ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của xương. Theo giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng tuy nhiên, việc thay thế một lượng lớn nước giải khát có chứa phốt pho bằng sữa hoặc các nguồn canxi khác trong chế độ ăn uống có thể gây nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe của xương ở thanh thiếu niên và người lớn.
Tương tác của canxi đối với Phospho
Tiếp xúc với nồng độ caffein ≤400 mg/ngày đã dẫn đến tăng hàm lượng canxi trong nước tiểu trong hai thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng. Tuy nhiên, lượng caffein tiêu thụ 400 mg/ngày không làm thay đổi đáng kể sự bài tiết canxi qua nước tiểu trong 24 giờ ở phụ nữ tiền mãn kinh khi so sánh với giả dược. Một đánh giá có hệ thống của 14 nghiên cứu gần đây đã kết luận rằng việc hấp thụ ≤400 mg caffein hàng ngày không có khả năng can thiệp vào cân bằng nội mô canxi, tác động tiêu cực đến mật độ khoáng của xương hoặc làm tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương ở những người có lượng canxi đầy đủ.
Sưu tầm: Thạc sĩ Trần Thị Minh Tuyến