Sự nguy hiểm tiềm ẩn trong độc tố Botulinum và cách phòng tránh ngộ độc
Thứ sáu, 22/09/2023 | 11:01
Độc tố botulinum là một loại chất độc vô cùng mạnh mẽ. Chỉ cần 0.03 microgram của nó để gây tử vong cho một người trưởng thành nặng khoảng 70kg. Người bị nhiễm độc tố botulinum khi tiêu thụ các loại thực phẩm đóng gói không đảm bảo điều kiện bảo quản an toàn.
Theo các Dược sĩ đang làm việc tại các nhà thuốc cho biết, chất độc botulinum toxin xuất phát từ vi khuẩn Clostridium botulinum, một loại vi khuẩn gram dương kỵ khí. Đặc điểm nổi bật của vi khuẩn này là hình dạng que hai đầu tròn và nhiều lông quanh thân, giúp chúng di chuyển trong môi trường. Trong điều kiện khắc nghiệt, vi khuẩn C.botulinum có khả năng biến thành dạng nha bào vô cùng chắc chắn và có khả năng tồn tại lâu dài. Do vậy, chúng có phạm vi phân bố rộng rãi trong tự nhiên và có thể tìm thấy trong đất, phân động vật tươi hoặc đã ủ, bụi bẩn, nước ao, nước sông hồ, và trong ruột của gia súc. Chúng phát triển đặc biệt mạnh mẽ trong thực phẩm bị ôi thiu, thịt đóng hộp để lâu ngày...
Tuy nhiên, vi khuẩn C.botulinum có một số yếu điểm. Chúng không thể phát triển trong môi trường có đủ oxy hoặc trong nơi thông gió tốt. Ngoài ra, chúng cũng không tồn tại được trong môi trường có độ mặn cao hoặc độ pH thấp (<4.6). Nguyên nhân chính gây ngộ độc thực phẩm thường là do thực phẩm đóng hộp không đảm bảo điều kiện sản xuất hoặc không có đủ độ mặn và chua. Điều này thường xảy ra ở các hộ gia đình hoặc do sản xuất thực phẩm nhỏ lẻ, thiếu sự kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng. Ví dụ, tại Thái Lan đã xảy ra ngộ độc từ lọ măng, tại Trung Quốc từ đậu lên men, và tại Việt Nam từ pate chay,... Tình trạng ngộ độc này còn được gia tăng trên toàn thế giới do thói quen sử dụng túi hút khí để đóng gói thực phẩm, lưu trữ thực phẩm không đúng cách, hoặc không đun chín đủ trước khi tiêu thụ.
Hiểm họa từ độc tố Clostridium Botulinum và tác động lên cơ thể
Độc tố do vi khuẩn Clostridium botulinum tạo ra là một loại chất độc thần kinh, có cấu trúc gốc polypeptid với trọng lượng phân tử khoảng 150 nghìn Dalton. Độc tố botulinum bao gồm tổng cộng 7 loại, được ký hiệu bằng các chữ cái từ A đến G, trong đó loại A và B phổ biến nhất, sau đó là E và F, còn lại ít phổ biến hơn. Đây là một chất độc vô cùng mạnh mẽ, chỉ cần 0.03 microgram tiêm vào tĩnh mạch đã đủ để gây tử vong cho một người trưởng thành nặng 70kg, tức là chỉ cần 1kg của nó có thể gây tử vong cho 1 tỷ người.
Người bị ngộ độc thường nhiễm độc tố botulinum thông qua thực phẩm. Mọi loại thực phẩm, nếu không được bảo quản đúng cách, đều có thể gây ra ngộ độc. Các sản phẩm đóng hộp có độ acid thấp như đậu, nô, thịt đóng hộp, cá hộp,... thường là nguồn gây bệnh phổ biến. Đáng lưu ý là trẻ em dưới một tuổi cũng có thể bị nhiễm độc tố clostridium botulinum nếu được tiếp xúc với mật ong hoặc sữa bột chứa C. botulinum dạng nha bào. Khi nha bào này vào đường tiêu hóa, chúng sẽ phát triển và sản xuất độc tố. Ngoài ra, độc tố botulinum cũng có thể xâm nhập qua các vết thương, thường xảy ra ở những người sử dụng ma túy tiêm.
Các biểu hiện khi bị ngộ độc độc tố Clostridium Botulinum
Theo các Dược sĩ, Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết, độc tố botulinum khi tiếp xúc với thực phẩm và sau đó được tiêu hóa trong đường tiêu hóa không bị phá hủy bởi acid dịch vị và các men tiêu hóa. Thay vào đó, nó sẽ tiếp tục tồn tại và hấp thu ở tá tràng và hỗng tràng trước khi xâm nhập vào máu. Sau đó, độc tố này sẽ tiến hành xâm nhập vào các tế bào thần kinh, ngăn chặn sự giải phóng chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine tại các đầu mút thần kinh tiền synapse. Hậu quả của quá trình này là các xung động thần kinh bị ngưng trệ, gây ra các triệu chứng liệt vận động. Các triệu chứng thường xuất hiện sau khoảng 12-36 giờ sau khi tiêu thụ thực phẩm chứa độc tố botulinum, và có thể kéo dài tới 1 tuần sau khi tiêu thụ.
Triệu chứng tiêu hóa khi ngộ độ độc tố botulinum :
Người bị ngộ độc bởi độc tố botulinum thông qua thực phẩm thường trải qua những triệu chứng sớm như buồn nôn, nôn mửa, khó chịu ở vùng bụng và đau bụng. Sau đó, họ có thể phát triển các vấn đề về chức năng ruột, gây ra tình trạng táo bón.
Triệu chứng thần kinh:
Độc tố botulinum có thể gây ra các triệu chứng liệt đối xứng ở cả hai bên cơ thể, thường bắt đầu từ vùng đầu mặt và cổ, sau đó lan rộng xuống chân. Những dấu hiệu thường gặp bao gồm sụp mí mắt, khả năng nhìn kém, mắt mờ, đau họng, khó khăn trong việc nuốt, khó nói, tiếng nói khan, và cảm giác khô miệng. Sau đó, bệnh nhân có thể trải qua sự liệt của các cơ ở vùng ngực và bụng, cũng như liệt cả hai chân.
Phản xạ gân xương:
Phản xạ gân xương thường giảm hoặc mất, và không có các vấn đề về cảm giác.
Ngoài ra theo Dược sĩ CK1 Lý Thanh Long - giảng viên Cao đẳng Dược thì trong trường hợp ngộ độc nhẹ, người bệnh có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi và suy nhược cơ thể, gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động vận động. Tuy nhiên, trong trường hợp ngộ độc nặng, bệnh tình có thể tiến triển nhanh chóng và gây ra liệt toàn bộ các cơ trong cơ thể, dẫn đến sự ứ đọng của đờm và suy hô hấp, đôi khi có thể dẫn đến ngừng thở và tử vong.
Cách ngăn ngừa độc tố Botulinum
Vì sự nguy hiểm của độc tố botulinum, quan trọng để bạn đặc biệt cảnh giác và xem xét khả năng nhiễm độc trong các tình huống sau:
Tiêu thụ thực phẩm đáng nghi: Đặc biệt là sau khi ăn các loại thực phẩm đáng nghi, như pate chay hoặc các thực phẩm đóng hộp không có nguồn gốc và xuất xứ rõ ràng. Nếu bạn trải qua các triệu chứng như liệt và yếu cơ, bắt đầu từ vùng đầu cổ và sau đó lan tỏa xuống phần dưới cơ thể.
Triệu chứng nhiễm độc: Đặc biệt nếu bạn gặp các triệu chứng như vừa nêu trên, bạn cần tới cơ sở y tế để được theo dõi sự tiến triển của triệu chứng liệt cơ.
Để đề phòng nguy cơ nhiễm độc bởi độc tố botulinum toxin, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:
Lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng: Ưu tiên chọn các sản phẩm thực phẩm có nguồn gốc và xuất xứ được các cơ quan chức năng công nhận và tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng.
Kiểm tra thực phẩm một cách cẩn thận: Cần đặc biệt cảnh giác khi tiêu thụ các thực phẩm đóng hộp có mùi, màu sắc biến đổi hoặc có vị lạ thường.
Ưu tiên thực phẩm mới chế biến và nấu chín: Nấu thực phẩm ở nhiệt độ cao hơn sẽ giúp phá hủy độc tố botulinum nếu có trong thực phẩm.
Xử trí vết thương ngoài da cẩn thận: Điều này giúp tránh nhiễm C. botulinum thông qua các tổn thương da.
Đặc biệt đối với trẻ sơ sinh: Không bao giờ sử dụng mật ong để rơ miệng hoặc làm thức ăn cho trẻ sơ sinh, vì có nguy cơ chứa C. botulinum.
Tổng hợp bởi: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
Mebeser 24mg là thuốc được sử dụng điều trị hội chứng Meniere của rối loạn ở tai trong với các triệu chứng như chóng mặt, ù tai, mất thính lực, nghe kém, buồn nôn.
Nhiều bậc phụ huynh lo lắng khi thấy trẻ chậm tăng cân và thấp bé hơn so với bạn bè cùng trang lứa. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng trẻ tăng cân chậm? Làm thế nào để cải thiện tình trạng này và giúp bé phát triển cao lớn hơn?
Lipvar 10 là thuốc được sử dụng trong điều trị tăng lipid máu bao gồm tăng cholesterol toàn phần, LDL cholesterol, triglycerid và apolipoprotein B, giúp phòng ngừa các biến cố tim mạch như giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, giảm nguy cơ đột quỵ và cơ tử vong do bệnh tim mạch.
Tocemux là thuốc được sử dụng làm thuốc tiêu chất nhầy trong bệnh lý hô hấp có đờm nhầy quánh như trong viêm phế quản cấp, viêm phế quản mạn và tăng tiết dịch đường hô hấp do thuốc giúp đờm loãng hơn khiến ho khạc đờm dễ dàng hơn.