Xơ gan là hậu quả của bệnh gan mạn tính và tiến triển, dẫn đến sự phá hủy lan tỏa tế bào nhu mô gan, thay vào đó là những mô sẹo và các nốt tái tạo phá vỡ cấu trúc bình thường của mạch máu và các tiểu thùy gan.
Xơ gan là hậu quả của bệnh gan mạn tính và tiến triển, dẫn đến sự phá hủy lan tỏa tế bào nhu mô gan, thay vào đó là những mô sẹo và các nốt tái tạo phá vỡ cấu trúc bình thường của mạch máu và các tiểu thùy gan.
Vậy bệnh lý xơ gan có nguy hiểm không, nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị bệnh như thế nào, hãy cùng Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Xơ gan có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều tị tốt
- Về mặt mô học xơ gan được định nghĩa như sau:
+ Tế bào nhu mô gan bi hoại tử
+ Xơ hóa khoảng cửa lan vào tiểu thùy gan
+ Các u cục tái sinh mà không có chức năng.
Rượu làm tổn thương gan ở nhiều mức độ khác nhau:
- Gan nhiễm mỡ.
- Viêm gan do rượu.
- Xơ gan.
- Bẩm sinh: nguyên nhân do rối loạn chuyển hóa sắt.
- Thứ phát: từ các bệnh lý phải truyền máu lâu dài.
- Bẩm sinh (không có tắc mật ngoài gan).
- Thứ phát (có tắc mật ngoài gan).
Tắc tĩnh mạch trên gan.
Suy tim phải mạn tính, xơ gan tim
Sán lá gan, giang mai bẩm sinh.
Không rõ nguyên nhân.
Gan bị xơ hóa
- Là giai đoạn sớm của xơ gan, có triệu chứng lâm sàng không rõ ràng, ít được phát hiện, chỉ tình cờ phát hiện khi có biến chứng: xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, hoặc phát hiện xơ gan hoặc khi thực hiện phẫu thuật ổ bụng để điều trị những bệnh khác, hoặc khi khám sức khỏe định kỳ.
- Gan thường to, chắc, mặt nhẵn hay lổn nhổn, bờ sắc, không đau...
- Trong giai đoạn này, chẩn đoán xác định dựa vào sinh thiết gan cho hình ảnh xơ gan.
Là giai đoạn muộn của xơ gan, lâm sàng biểu hiện triệu chứng khá rõ ràng. Có hai hội chứng:
2.2.1. Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa:
Có khoảng 60% trường hợp xơ gan cótăng áp lực tĩnh mạch cửa (> 20 cmH2O).
Triệu chứng lâm sàng gồm:
+ Dãn tĩnh mạch vòng nối cửa - chủ:
. Tuần hoàn bàng hệ ở bụng.
. Dãn tĩnh mạch thực quản.
. Dãn tĩnh mạch trực tràng.
+ Cổ chướng.
+ Lách to.
2.2.2. Hội chứng suy tế bào gan
Theo tin tức gan có khả năng bù trừ rất lớn, vì vậy khi xơ gan ở giai đoạn muộn thì triệu chứng mới biểu hiện rõ ràng.
Có các triệu chứng chính sau:
- Rối loạn tiêu hóa: chán ăn, buồn nôn, khó tiêu, tiêu chảy, táo bón,…
- Vàng da - niêm.
- Xuất huyết da – niêm.
- Cổ chướng.
- Phù chân.
- Sao mạch, lòng bàn tay son.
- Rối loạn nội tiết:
Nam: liệt dương, vú to.
Nữ: rối loạn kinh nguyệt, không có thai.
- Rối loạn tâm - thần kinh: giảm trí nhớ, mức độ nặng hơn sẽ mất định hướng không gian, thời gian, nặng hơn nữa có thể dẫn đến hôn mê.
2.2.3. Khám gan:
Xơ gan mất bù thường là gan teo nhỏ, cũng có trường hợp gan to với tính chất: không đau, bờ sắc, mật độ chắc, bề mặt thường không nhẳn cũng có thể bề mặt nhẳn tùy nguyên nhân.
Triệu chứng và lâm sàng của xơ gan
Xáo trộn
* Điện di protein: albumin giảm, globulin tăng (gama globulin), tỉ lệ A/G <1.
* Tỉ lệ prothrombin: giảm, trong xơ gan thường giảm < 60%.
Thời gian Quick: kéo dài.
Cholesterol este hóa
* Tỉ lệ --------------------------- : giảm
Cholesterol toàn phần
* Nghiệm pháp thải BSP ( + )
* Xét nghiệm về hoại tử tế bào gan: men transaminase (SGOT, SGPT) có thể bình thường hoặc tăng.
Transaminase tăng nói lên xơ gan đang tiến triển. Ngược lại nếu bình thường là xơ gan trong giai đoạn ổn định.
Dịch màng bụng trong xơ gan được phân loại: dịch thấm
Dựa vào độ chênh albumin giữa dịch màng bụng và huyết thanh (SAAG)
Trong xơ gan: SAA > 1,1 g/l
Để tìm dấu hiệu của tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
Siêu âm góp phần chẩn đoán qua hình ảnh thay đổi cấu trúc chủ mô gan, dịch màng bụng, lách to, tĩnh mạch cửa dãn.
Là xét nghiệm có tính chất quyết định nhất trong chẩn đoán xơ gan. Tuy nhiên, chỉ thực hiện sinh thiết trong giai đoạn xơ gan còn bù, vì ở giai đoạn xơ gan mất bù thì triệu chứng lâm sàng đã khá rõ ràng lúc này thực hiện sinh thiết không có ý nghĩa nhiều trên lâm sàng, lại có khả năng gây nhiều tai biến.
Nói chung không điều trị khỏi hẳn, tuy nhiên nếu điều trị tốt, sẽ làm cho bệnh ổn định trong một thời gian dài (khoảng 5 năm).
Tiên lượng xơ gan dựa vào phân loại Child - Pugh
Bệnh nhân xơ gan dần suy kiệt và có thể tử vong do các biến chứng sau đây:
+ Nhiễm trùng : nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng phổi, dịch báng.
+ Xuất huyết tiêu hóa nguyên nhân do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản.
+ Hôn mê gan.
+ Hội chứng gan - thận.
+ Ung thư hóa.
+ Rối loạn đông máu.
Theo giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng cho biết: Một số nguyên nhân có thể điều trị được như: rượu, viêm gan siêu vi, suy dinhdưỡng, suy tim, sỏi mật,…
- Chế độ ăn: giảm đạm
- Bổ sung các loại vitamin, đặc biệt là vitamin nhóm B, C.
- Tránh dùng các loại thuốc có ảnh hưởng không tốt đến gan.
Có nhiều biện pháp :
- Nghỉ ngơi.
- Ăn lạt.
- Lợi tiểu.
- Truyền albumin, huyết tương.
- Chọc tháo dịch.