Đại tướng quân là cây được trồng để làm cây cảnh, với những tín ngưỡng về phong thủy của nhiều người mà nó còn là vị thuốc chữa bệnh trong Y học cổ truyền. Đặc biệt, vị thuốc có khả năng giúp chữa trị bong gân, đau nhức xương khớp, đau mỏi lưng… rất hiệu quả.
Hãy cùng Dược sĩ, Giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu về vị thuốc này nhé!.
Đại tướng quân hoa đỏ và hoa trắng được trồng làm cảnh và thu hoạch để làm thuốc
Đại tướng quân có 2 loại là loại hoa trắng và hoa đỏ nhưng loại hoa trắng được sử dụng làm thuốc phổ biến.
1.1. Đặc điểm thực vật:
Đại tướng quân là cây thân thảo,sống lâu năm, thân hành to, có chiều cao khoảng 1m, đường kính 6 – 10cm, thót lại thành cổ dài 10 – 15cm hoặc hơn.
Lá dài hình bản, nhiều, mọc ở gốc, phiến lá hình mũi mác dài, mặt trên hõm thành rãnh, mép nguyên. Mọc đối xứng hoặc so le nhau. Chiều dài trên 1m, chiều rộng 5 – 10cm.
Cụm hoa hình tán, gồm 6 – 12 hoa trắng hoặc đỏ, to, về chiều có mùi thơm dễ chịu. Tán hoa được mang trên một cán dẹp dài 40 – 60cm, có mo bao bọc dài 8 – 10cm. Nhị thò ra ngoài, màu đỏ,bao phấn màu vàng.
Quả mọng hình tròn có đường kính khoảng 2 – 5cm. thường chỉ chứa một hạt trong quả.
Mùa hoa quả tháng 6 – 8.
1.2. Phân bố và thu hái
Cây Đại tướng quân phân bố từ Indonesia. Đến Ấn Độ. Ở Việt Nam, thảo dược này mọc hoang ở nơi có đất ẩm ướt, khí hậu mát mẻ. mọc ở bờ ao hồ, sông rạch, sông, suối,
Cây cũng được trồng làm thuốc.và làm cây cảnh
Thu hái: quanh năm, tuy nhiên mùa hè là mùa thích hợp nhất .
Nhiều bộ phận khác nhau của cây được thu hái để làm thuốc, và cây được thu hái quanh năm.
đem về rửa sạch phơi khô hoặc dùng tươi, có thể đem nấu thành cao hoặc tán bột dùng ngoài da
1.3. Bộ phận dùng – bào chế
Bộ phận dùng: Toàn cây kể cả phần rễ.
Chế biến: Toàn bộ rễ, lá, thân, hoa, hạt của cây đem đi rửa sạch, phơi khô hoặc dùng tươi, sắc uống, có thể đem nấu thành cao hoặc tán bột dùng ngoài da
1.4. Bảo quản
Cất giữ nơi khô ráo,thoáng mát, tránh ẩm.
*. Tác dụng y học cổ truyền
Tính vị: Có vị cay, đắng, tính mát , tính ấm (thân), có độc.
Quy kinh: Vào kinh Phế, Vị, Tỳ
Tác dụng: Long đờm, Nhuận tràng, tiêu sưng, giảm đau, lợi tiểu, Thông huyết, điều hòa kinh nguyệt
*. Tác dụng y học hiện đại
- Thân dược liệu có tính chất đắng, nhuận tràng và long đờm
Thân hành tươi có tác dụng gây buồn nôn và nôn mà không gây đau bụng hoặc tẩy.
Còn có tác dụng làm ra mồ hôi. Chú ý Khi dùng phải cẩn thận vì thân hành có độc,
- Lá thảo dược có tác dụng làm long đờm, giảm sưng, chống viêm, trị bệnh ngoài da.
- Hạt của nó có tác dụng nhuận tẩy và lợi tiểu, điều kinh.
Cây Đại tướng quân giúp chữa trị những trường hợp bong gân, đau nhức xương khớp
Tùy vào mục đích sử dụng Từng bài thuốc mà có thể dùng dược liệu với nhiều cách khác nhau;
Có thể dùng dạng khô hoặc dùng tươi, sắc thuốc uống, nấu thành cao.tán bột bôi ngoài
Liều dùng: 10 – 30g/ngày.
Chỉ được dùng ngoài, không được uống với các Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp, lưng đau mỏi, bong gân,.
4.1. Chữa trị đau nhức xương khớp, bong gân
Rồi dùng đắp vào vùng lưng đau.
4.2. Chữa trị đau mỏi lưng
Dùng 20 gram lá dược liệu thái nhỏ. Cho một bát muối sống vào chảo và rang lên .
Khi muối vừa chớm nổ, cho dược liệu vào và trộn đều khoảng 2 – 3 phút, tắt bếp.
Cho dược liệu ra giấy và gói thành gói nhỏ. Đặt gói dược liệu dưới vùng thắt lưng nằm.
làm liên tục từ 3 – 5 ngày sẽ thấy đau mỏi lưng thuyên giảm.
4.3. Chữa trị bệnh ngoài da, mụn nhọt, rắn cắn:
Dùng Lá dược liệu đem đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước.
Cho vào cối và giã nát. Đắp vào vùng da bị bệnh. Dùng băng gạc sạch băng lại.
Hoặc cho lá dược liệu vào cối rồi giã nát. Chắt lấy phần nước, loại bỏ bã. Uống mỗi 1 lần/ngày.
4.4. Chữa trị bệnh viêm họng
Lấy Lá dược liệu đem đi rửa sạch với nước muối, để ráo nước.
Cho vào cối và thực hiện giã nát. Chắt lấy phần nước.
Ngậm và uống mỗi 1 lần/ngày
4.5. Chữa trị tình trạng trĩ ngoại
Chọn lá đại tướng quân tươi, rửa sạch rồi để ráo nước.
Giã nát dược liệu bằng cối và chày. Chắt lấy phần nước bỏ bã.
Phần nước uống mỗi ngày có thể giảm bớt triệu chứng.
Dùng Phần bã đắp lên vị trí búi trĩ và băng bằng gạc có thể chữa trị trĩ ngoại hiệu quả.
5. Những lưu ý khi sử dụng:
Theo giảng viên Cao đẳng Dược cho biết: Cây Đại tướng quân là một vị thuốc trong y học cổ truyền được sử dụng từ rất lâu trong dân gian.Với nhiều tác dụng quý mà dược liệu này được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh cũng như cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, cây có độc và dễ nhầm lẫn với các loại cây cùng họ khác. Vì vậy, để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng., bạn nên tham khảo ý kiến thầy thuốc chuyên môn để kiểm soát rủi ro và những tác dụng không mong muốn./.
Ds.CKI. Nguyễn Quốc Trung
