Cây dứa dại có rất nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe. Cây này,thường dùng làm thuốc trong YHCT để điều trị viêm gan B, chữa bệnh sỏi thận và viêm đường tiết niệu.
Ngoài ra, dứa dại cũng có thể được sử dụng ở dạng dùng ngoài để chữa trị bệnh trĩ, thấp khớp và mụn nhọt ngoài da và các bệnh về da…Hãy cùng Giảng viên, Dược sĩ Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu thêm về thảo dược này nhé!
Tên gọi khác: Dứa gỗ, Dứa gai, dứa sai, dứa rừng, dứa núi
Tên khoa học: Pandanus tonkinensis Mart. ex B. Stone, thuộc họ Dứa dại (Pandanaceae).
Là cây nhỏ phân nhánh ở ngọn, cao 3 – 6m, với thân màu nâu rất nhiều rễ phụ thả xuống đất.
Lá xanh, mọc ở đầu nhánh thành chùm, hình bản dài 1 – 2m, Ở giữa lá có đường gân, mép lá có răng cưa nhọn..
Hoa rất thơm có mùi đặc trưng, bông mo trắng mọc đơn độc gồm rất nhiều lá noãn.
Cụm hoa mang quả sẽ phát triển thành khối có hình giống với quả trứng, có cuống, dài 16 – 25cm.
Quả hình trứng, khi còn non có màu xanh và sẽ chuyển sang vàng cam khi đã chính.
Hoa, qua và các bộ phận của cây Dứa dại
2. Phân bố và thu hái
Là loài cây mọc hoang dại có sức sống mạnh mẽ ở mọi điều kiện thời tiết. Vì thế, nó có thể thấy ở hầu hết các nước trên thế giới, đặc biệt là châu Á như: Đông Nam Á, Ấn Độ, Trung Quốc, Srilanka…
Ở Nước ta, cây được trồng lấy lá dệt chiếu và túi. Và nó thường mọc hoang ở những nơi như: dọc bờ ngoài nước mặn, ven biển, rừng ngập mặn như : Quảng Ninh, Hòa Bình, Quảng Nam, Đà Nẵng, Bình Thuận, Đồng Nai, Kiên Giang, …
Thu hái:
Phần rễ của cây khi nó còn non, rũ xuống nhưng chưa bám vào đất, sau đó đem rửa sạch, thái lát vào bảo quản bằng cách sấy hoặc phơi khô để dùng dần.
Có thể dùng để ăn phần màu trắng của cuống lá khi còn non
Quả thu hoạch mùa đông, sau khi thu hoạch sẽ được thái mỏng và phơi khô.
Hạt phấn hoa và lá bắc rất thơm, khi chưng cất cho nước thơmhương liệu, 70% tinh dầu (methyl ether, benzyl benzoate, benzyl acetate, benzyl salicylate, linalool, benzyl alcohol, aldehyde,…
Hoa nở chứa 0.1 – 0.3% tinh dầu trong đó có phenyl alcol, aldehyd. phenyl alcol, aldehyde, alcol benzylic, geraniol, linalol, linalyl acetat, bromostyren,
4. Tác dụng dược lý
Theo y học cổ truyền
* Tính vị:
Quả có vị ngọt, tính bình.
Rễ của nó có vị ngọt nhạt, tính mát.
Đọt có vị ngọt, tính hàn.
Hoa có vị ngọt, tính lạnh.
* Qui kinh: Đọt cây dứa dại quy vào kinh Bàng quang, Tiểu trường, Phế và Tâm.
Từ những thành phần dược tính đã được phân tích, loài cây này có nhiều tinh dầu, aldehyd, alcohol, guaiaco, acetate, salicylate… Nhờ đó mà nó chữa trị bệnh viêm gan B, mộng mắt, sỏi thận, giải độc, tiêu đờm, bổ máu.
- Hoạt chất Silymarin có trong rễ có với tác dụng bảo vệ vững chắc tế bào gan khi vị virus tấn công. tái tạo cấu trúc của những tế bào mới bị phá hủy, do đó làm cho chức năng gan không bị suy giảm. Ngoài ra, còn giúp cải thiện các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, men gan tăng cao.
- Từ đó ta thấy Dứa dại còn có nhiều công dụng quan trọng khác có thể kể đến như:
Đối với bệnh mỡ máu: Vitamin C và chất xơ có trong thành phần, giúp tăng cường tổng các chất, giảm lượng mỡ tích tụ. Nên giảm mỡ máu hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim tai biến mạch máu não, …
Đối với bệnh sỏi thận: Các acid hữu cơ, vitamin, mangan có tác dụng tốt trong việc trị bệnh lý sỏi thận. Tuy nhiên, trường hợp sỏi nhỏ thôi, còn có kích thước lớn, người bệnh cần tìm đến phương pháp can thiệp trực tiếp để loại bỏ sỏi nhanh chóng, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm cho cơ thể.
Giúp làm đẹp da, chống lão hóa ở những người trung niên: Hoạt chất Resveratrol trong dứa dại có tác dụng kìm hãm sự hình thành enzym lão hóa, chất béo chất béo được hạn chế hấp thu, kháng viêm. Từ đó, làm cho làn da trở nên căng bóng, mềm mại và sáng mịn hơn.
- Ngoài ra, dứa dại còn có nhiều tác dụng như: Phòng bệnh tiểu đường, giảm béo, tăng cường chức năng gan, và tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
* Theo y học hiện đại: Chưa thấy có nghiên cứu
5. Công dụng và liều dùng
Đọt non và rễ Dứa dại được dùng trong dân gian làm thuốc thông tiểu, sử dụng cho những trường hợp tiểu dắt, tiểu ra sỏi, sạn. Ngoài ra còn dùng đắp chữa lòi dom.Một số tài liệu cho rằng quả Dứa dại có thể trị được say nắnghoặc dùng như một loại nước giải khát, bồi bổ sức khoẻ.
Ngày uống 6 – 10g rễ. Đọt non dùng với liều 15 –20g. Dùng ngoài không kể liều lượng.
6. Bài thuốc kinh nghiệm
6.1. Trị đau nhức do chấn thương
Rễ Dứa dại đem giã nát và đắp lên chỗ bị thương, sau đó cố định lại. Thay băng 1 lần/ngày.
6.2. Trị viêm tiết niệu, sỏi thận
Dùng rễ Dứa dại, rễ Bạch mao căn, 1hạt quả Chuối hột, mỗi vị 10 -12d; rễ cây Lau, 15 – 20g Kim tiền thảo, 10 – 12g củ cỏ Ống, 8 – 10g bông Mã đề.
Đem sắc lấy nước uống. uống khoảng 2 – 3 lần/ngày, mỗi lần uống 150ml, nên uống trước bữa ăn.
6.3. Chữa thông tiểu và trị chứng tiểu ra sỏi
Dùng Rễ dứa thơm 15g, rễ dứa dại 12g và đọt non dứa dại 20g.
Đem sắc uống. uống hằng ngày.
6.4. Chữa trị bệnh lòi dom (bệnh trĩ)
Dùng Rễ và đọt non của cây dứa dại.
Đem Giã và đắp lên búi trĩ liên tục trong vòng 30 ngày.
6.5. Chữa trị viêm tinh hoàn và bệnh trĩ
Chuẩn bị: Hạt dứa dại 60g.
Đem Sắc uống hằng ngày.
6.6.Chữa trị bệnh tiểu đường, tiểu buốt và đục
Dùng Quả dứa rừng khô 20 – 30g.
Đem Thái nhỏ và hãm với nước uống thay trà.
Uống trà dứa dại chữa bệnh tiểu đường
6.7. Chữa trị bệnh viêm gan do siêu vi
Dùng quả dứa dại, Nhân trần,cốt khí củ mỗi vị 12g, cam thảo 4g, ngũ vị tử 6g, trần bì và diệp hạ châu mỗi vị 8g.
Đem sắc với 1 lít nước còn 450ml.
Mỗi lần dùng 150ml, ngày dùng 3 lần, nên uống thuốc khi bụng đói.
6.8. Chữatrị viêm gan, xơ gan, cổ trướng, mất ngủ
Rễ cây dứa rừng.30g
Đem sắc uống, ngày dùng 2 lần.
6.9. Chữa trị chứng kiết lỵ
Quả dứa rừng 30 – 60g.
Đem Sắc uống.
6.10. Chữa trị tiểu buốt có kèm máu
Dùng Đọt non cây dứa dại và Mầm rễ cỏ gừng mỗi vị 20g.
Đem sắc uống và dùng hết trong ngày/1 thang
6.11. Bài thuốc chữa trị mẩn ngứa, viêm da
Lá dứa dại 20 – 30g,.Sâm đại hành và dây tơ hồng xanh mỗi vị 40g, vòi voi, rau má, bồ công anh và cỏ chỉ thiên mỗi vị 20g,
Thực hiện: Sắc uống hằng ngày.
7. Những lưu ý khi sử dụng:
Trên lá có Lớp phấn trắng có chứa độc tố. Nếu bào chế không đúng cách mà vẫn sử dụng trong một thời gian dài có thể gây ra ngộ độc, viêm thận.
Nên thận trọng khi dùng cho người có tỳ vị hư hàn do tính hàn của hầu hết các bộ phận của cây..
Theo giảng viênCao đẳng Dượccho biết: Dứa dại là thảo dược quý có tác dụng trị bí tiểu, tiểu khó, sỏi thận. viêm gan siêu vi …Ngoài ra, nó có thể dùng trị cảm nắng và bồi bổ cơ thể. Tuy nhiên lá của loài cây này có chứa độc tố. Vì vậy người dùng cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc chuyên môn khi thực hiện để phòng ngừa những rủi ro không đáng có./.
Kháng sinh tự nhiên từ thực vật được sử dụng như một giải pháp thay thế cho thuốc kháng sinh tổng hợp để tránh tác dụng phụ trên cơ thể và giảm tỷ lệ đề kháng kháng sinh của vi khuẩn
Viêm thanh quản không chỉ gây khàn giọng, mất tiếng mà còn có thể dẫn đến hẹp đường thở, viêm phổi. Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện tình trạng này. Vậy khi bị viêm thanh quản, người bệnh nên dùng thuốc gì và cần lưu ý gì khi sử dụng?
Thời tiết lạnh tăng nguy cơ đột quỵ, nhất là ở người cao tuổi, người bệnh tim mạch, và người trẻ. Để bảo vệ tim mạch, nên ưu tiên thực phẩm lành mạnh, hỗ trợ giảm nguy cơ đột quỵ và cải thiện chức năng tuần hoàn khi nhiệt độ giảm.
Tinh dầu sả được chiết xuất từ lá và thân cây sả qua quá trình chưng cất hơi nước. Với khả năng ứng dụng đa dạng và an toàn, tinh dầu sả đang ngày càng trở thành một lựa chọn phổ biến trong các liệu pháp chăm sóc tự nhiên.
