Zeaxanthin là hợp chất ưa béo và do đó không tan trong môi trường nước. Tuy nhiên, zeaxanthin sở hữu hai nhóm hydroxyl có độ phân cực cao hơn so với các carotenoid khác, cho thấy zeaxanthin có thể được hấp thụ và vận chuyển theo cách khác.
Điều quan trọng là phải hiểu về quá trình giải phóng, hấp thụ, vận chuyển và phân phối zeaxanthin vào các mô để hiểu rõ hơn về các chức năng sinh học của nó. Theo đó, hãy cùng với giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM tìm hiểu thông tin cụ thể qua bài viết sau đây nhé!
1. Tiêu hóa trong lòng ruột
Các hạt nhũ tương lipid chứa zeaxanthin và các carotenoid khác di chuyển từ dạ dày đến tá tràng. Chất béo trong chế độ ăn có trong nhũ tương kích thích túi mật tiết axit mật và kích hoạt giải phóng lipase từ tuyến tụy. Tất cả các enzyme do tuyến tụy sản xuất đều thủy phân ma trận thức ăn và thúc đẩy giải phóng zeaxanthin. Lipase tuyến tụy cũng giúp chuyển zeaxanthin từ các hạt nhũ tương sang pha lipid của micelle.
Zeaxanthin có trong thực vật dưới dạng este hóa; tuy nhiên, xanthophyll này được tìm thấy ở dạng tự do trong chylomicron và các lipoprotein khác, cho thấy zeaxanthin este hóa cần được thủy phân trước khi được vận chuyển vào bạch huyết hoặc máu. Carboxyl ester lipase, một trong những lipase tuyến tụy được tạo ra từ chất béo trong chế độ ăn uống, đã được phát hiện có khả năng thủy phân carotenoid este hóa. Một nghiên cứu được tiến hành trong ống nghiệm trong đó các micelle hỗn hợp chứa zeaxanthin được ủ với carboxyl ester lipase đã báo cáo rằng sau khi ủ, zeaxanthin este hóa giảm 84%, với sự gia tăng tương ứng ở dạng tự do. Những kết quả này cho thấy carboxyl ester lipase cũng có thể chịu trách nhiệm cho quá trình khử este của zeaxanthin trong ruột.
2. Sự hấp thụ của tế bào ruột
Độ dốc nồng độ zeaxanthin giữa tế bào ruột và màng tế bào sẽ kiểm soát tốc độ khuếch tán thụ động, đây là phương pháp được chấp nhận nhiều nhất mà carotenoid được hấp thụ vào ruột non. Các micelle hỗn hợp tiếp xúc trực tiếp và khuếch tán vào màng của ruột non, giải phóng carotenoid bao gồm zeaxanthin vào tế bào chất của ruột non.
Tuy nhiên, có nhiều bằng chứng gần đây hơn cho thấy xanthophyll cũng có thể được vận chuyển vào ruột non bởi các thụ thể bao gồm thụ thể dọn rác loại B loại 1 (SR-BI) và Niemann-Pick C1-Like 1 (NPC1L1). Ví dụ, người ta đã chứng minh rằng việc xử lý tế bào Caco-2 bằng chất ức chế SR-B1 làm giảm sự hấp thu lutein của tế bào xuống 57%. Ngoài ra, việc ức chế NPC1L1 bằng ezetimibe ở 40 µM làm giảm sự hấp thu lutein xuống 40%.
3. Đường thoát ra từ tế bào ruột
Có hai con đường khác nhau mà zeaxanthin có thể thoát ra từ tế bào ruột, một trong số đó là lắp ráp thành chylomicron và giải phóng vào bạch huyết, hoặc nó có thể được tiết vào bạch huyết hoặc tĩnh mạch cửa từ tế bào ruột trong l ipoprotein mật độ cao (HDL) có nguồn gốc từ ruột non. Đối với con đường trước, zeaxanthin cùng với các carotenoid và phân tử lipid khác được lắp ráp thành chylomicron mới hình thành trong bộ máy Golgi thông qua hoạt động của protein chuyển vi thể (MTP) và sau khi kết hợp B-48, nó được giải phóng vào bạch huyết. Cơ chế mà xanthophyll chuyển vị nội bào xảy ra trong tế bào ruột vẫn chưa được báo cáo. Vì zeaxanthin là một phân tử ưa béo, nên nó có thể được vận chuyển bởi protein liên kết nội bào trong tế bào ruột, trong đó protein liên kết lutein võng mạc và miền điều hòa cấp tính steroidogenic 3 có thể là những ứng cử viên tốt, mặc dù biểu hiện của chúng trong tế bào ruột vẫn chưa được biết đến.
Nghiên cứu về phân bố lipoprotein carotenoid đã chỉ ra rằng lutein và zeaxanthin chủ yếu được tìm thấy trong HDL (53%), trong khi các tỷ lệ này thấp hơn trong lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) và lipoprotein tỷ trọng rất thấp (VLDL), do đó, giả thuyết rằng chúng có thể được kết hợp trực tiếp vào HDL từ ruột non là hợp lệ. Hơn nữa, chất vận chuyển ATP-binding cassette AI (ABCA1) có thể tham gia vào quá trình đẩy ra này. Niesor et al. đã báo cáo rằng việc gây cảm ứng và ức chế biểu hiện ABCA1, thông qua chất chủ vận thụ thể X gan (LXR) T0901317 hoặc điều trị bằng statin, dẫn đến tăng hoặc giảm hấp thu lutein và zeaxanthin trong chế độ ăn uống ở mô hình chuột đồng. Hơn nữa, việc gây cảm ứng biểu hiện ABCA1 bằng chất chủ vận LXR chỉ làm tăng tiết lutein khi có apolipoprotein A1 (ApoA1) trong tế bào Caco-2. Những kết quả này cho thấy ABCA1 chịu trách nhiệm chuyển lutein và zeaxanthin từ bề mặt đáy của tế bào ruột non đến ApoA1 trong HDL mới sinh.
4. Vận chuyển trong máu
Sau khi thoát ra ngoài, chylomicron di chuyển qua hệ thống bạch huyết và đến tuần hoàn toàn thân tại ống ngực, nơi chúng vận chuyển zeaxanthin cùng với các carotenoid khác và lipid trong chế độ ăn đến các mô ngoài gan. Chylomicron trong tuần hoàn được thủy phân nhanh chóng bởi lipoprotein lipase liên kết với nội mô mao mạch, chuyển đổi chúng thành các phần còn lại của chylomicron sau đó được gan loại bỏ. Vì carotenoid đi theo cùng một con đường như lipid, nên một phần zeaxanthin có thể được các mô ngoài gan hấp thụ. Sau khi được gan hấp thụ, zeaxanthin có thể được lưu trữ, đào thải trong mật hoặc phân phối lại đến các mô ngoài gan thông qua quá trình tiết VLDL. Zeaxanthin và các carotenoid khác trong VLDL được phân phối thành lipoprotein tỷ trọng trung gian (IDL) và LDL sau chuỗi phản ứng khử lipid. Zeaxanthin trong LDL được thụ thể LDL hoặc protein liên quan đến thụ thể LDL (LRP) hấp thụ.
Cả LDL và HDL đều là phương tiện vận chuyển chính của xanthophyll trong máu. Tuy nhiên, nguồn chính xác của HDL zeaxanthin vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn. Không chỉ ruột, mà cả các mô ngoài gan và lipoprotein giàu triglyceride (TG) cũng có thể góp phần vào nhóm HDL zeaxanthin. Ví dụ, Tyssandier và cộng sự đã chứng minh rằng lutein có thể được trao đổi giữa lipoprotein giàu TG và HDL thông qua protein chuyển cholesterol este và lecithin cholesterol acyltransferase. Bằng chứng này chỉ ra rằng zeaxanthin trong HDL có thể bắt nguồn một phần từ lipoprotein giàu TG bao gồm chylomicron và VLDL.
Dầu hạt cải là một loại dầu thực vật chứa nhiều dinh dưỡng, không chỉ mang lại hương vị độc đáo cho các món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe,.…Hãy cùng tìm hiểu về những lợi ích của dầu hạt cải nhé.!
Lá trầu không gắn liền với đời sống, văn hóa, và y học dân gian Việt Nam. Ngoài phong tục ăn trầu, lá trầu còn là vị thuốc quý với công dụng lá trầu không gồm: kháng khuẩn, kháng viêm, hỗ trợ sức khỏe, được dùng từ lâu để điều trị nhiều bệnh.
Zeaxanthin là hợp chất ưa béo và do đó không tan trong môi trường nước. Tuy nhiên, zeaxanthin sở hữu hai nhóm hydroxyl có độ phân cực cao hơn so với các carotenoid khác, cho thấy zeaxanthin có thể được hấp thụ và vận chuyển theo cách khác.
Thiếu hụt magie gây suy giảm sức khỏe và liên quan đến loãng xương, rối loạn giấc ngủ, đau nửa đầu, cùng nguy cơ bệnh tim. Hiểu tác động của thiếu magie giúp bổ sung đúng cách, phòng tránh các vấn đề sức khỏe.
