VITAMIN B12 – DƯỠNG CHẤT THIẾT YẾU CHO HỆ THẦN KINH VÀ TẠO MÁU
Thứ năm, 17/04/2025 | 16:00
Vitamin B12 (cobalamin) là vitamin nhóm B tan trong nước, thiết yếu cho hệ thần kinh, tạo máu và chuyển hóa cơ thể. Nó có nhiều trong thực phẩm động vật và không thể tự tổng hợp trong cơ thể.
Vitamin B12, còn gọi là cobalamin, là một vitamin tan trong nước thuộc nhóm vitamin B. Đây là vi chất cần thiết cho sự hoạt động của hệ thần kinh, tạo máu và nhiều chức năng chuyển hóa khác trong cơ thể. Không giống như một số vitamin khác, B12 chủ yếu có trong thực phẩm có nguồn gốc động vật và cơ thể người không thể tự tổng hợp được.
1. Vai trò quan trọng của Vitamin B12 đối với sức khỏe
Vitamin B12 cùng với folate tham gia tổng hợp DNA, đặc biệt cần thiết trong quá trình tạo hồng cầu. Thiếu B12 có thể dẫn đến thiếu máu hồng cầu khổng lồ.
1.2. Duy trì sức khỏe hệ thần kinh
Vitamin B12 cần thiết để tổng hợp và duy trì lớp vỏ myelin bảo vệ sợi thần kinh. Thiếu B12 làm tổn thương thần kinh ngoại biên và hệ thần kinh trung ương, gây dị cảm, yếu cơ và rối loạn nhận thức.
1.3. Tham gia chuyển hóa năng lượng và tổng hợp protein
Cobalamin đóng vai trò đồng enzym trong nhiều phản ứng chuyển hóa, đặc biệt là chuyển homocysteine thành methionine – một acid amin quan trọng.
1.4. Giảm nguy cơ bệnh tim mạch
Bằng cách giảm nồng độ homocysteine máu, vitamin B12 góp phần làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
1.5. Hỗ trợ sức khỏe tinh thần
Thiếu vitamin B12 có thể liên quan đến trầm cảm, rối loạn lo âu, sa sút trí tuệ, đặc biệt ở người lớn tuổi.
2. Nguyên nhân và đối tượng dễ thiếu hụt Vitamin B12
2.1. Nguyên nhân thiếu hụt
Giảm hấp thu:
Viêm teo niêm mạc dạ dày, đặc biệt ở người già
Thiếu yếu tố nội tại (bệnh Biermer)
Các bệnh đường ruột: bệnh Crohn, cắt đoạn hồi tràng
Dùng thuốc kháng acid, metformin lâu dài
Chế độ ăn không đủ:
Ăn chay trường không bổ sung B12
Trẻ bú mẹ ăn chay nghiêm ngặt
Do ký sinh trùng hoặc rối loạn đường ruột:
Nhiễm sán dẹp (Diphyllobothrium latum)
2.2. Đối tượng dễ bị thiếu Vitamin B12
Người cao tuổi
Phụ nữ mang thai, đặc biệt nếu ăn chay
Trẻ sơ sinh bú mẹ ăn chay
Người có bệnh tiêu hóa hoặc sau phẫu thuật dạ dày-ruột
Người dùng metformin, thuốc chống acid, thuốc tránh thai lâu dài
Vitamin B12 có độc tính rất thấp, và phần dư thường được thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, liều rất cao (đặc biệt tiêm truyền liều lớn kéo dài) có thể gây:
Phản ứng dị ứng (hiếm)
Tăng nguy cơ mụn trứng cá hoặc rosacea (ở một số người)
→ Tốt nhất là sử dụng theo liều được khuyến cáo hoặc theo chỉ định bác sĩ, đặc biệt nếu có bệnh lý nền.
5. Cách bổ sung Vitamin B12 an toàn và hiệu quả
5.1. Qua chế độ ăn hàng ngày
Các thực phẩm giàu vitamin B12 gồm:
Gan bò, gan gà
Thịt đỏ, thịt gia cầm
Cá hồi, cá ngừ, hàu, sò điệp
Trứng (đặc biệt lòng đỏ)
Sữa và chế phẩm từ sữa
Thực phẩm tăng cường (ngũ cốc ăn sáng, sữa đậu nành bổ sung B12)
5.2. Qua viên uống bổ sung hoặc tiêm
Liều khuyến nghị theo Viện Y học Hoa Kỳ (IOM):
Đối tượng
Liều khuyến nghị (mcg/ngày)
Người lớn
2.4 mcg
Phụ nữ mang thai
2.6 mcg
Phụ nữ cho con bú
2.8 mcg
Người ăn chay hoặc kém hấp thu
25 – 100 mcg/ngày (uống) hoặc 1000 mcg/tuần (tiêm)
→ Lưu ý:
Người ăn chay trường nên bổ sung dạng viên hoặc tiêm.
Nếu dùng acid folic liều cao, cần bổ sung kèm B12 để tránh che lấp thiếu máu do B12.
Không tự ý dùng liều cao nếu không có chỉ định y tế.
Kết luận
Vitamin B12 là dưỡng chất thiết yếu giúp duy trì hoạt động thần kinh, tạo máu và bảo vệ tim mạch. Thiếu hụt B12 có thể gây hậu quả nghiêm trọng nhưng lại thường bị bỏ sót. Việc bổ sung qua chế độ ăn hoặc sản phẩm bổ sung hợp lý là chìa khóa để duy trì sức khỏe toàn diện. Đặc biệt, những người ăn chay, người cao tuổi và phụ nữ mang thai nên được đánh giá tình trạng B12 định kỳ và bổ sung đúng cách để phòng ngừa các biến chứng lâu dài.
Vitamin B12 (cobalamin) là vitamin nhóm B tan trong nước, thiết yếu cho hệ thần kinh, tạo máu và chuyển hóa cơ thể. Nó có nhiều trong thực phẩm động vật và không thể tự tổng hợp trong cơ thể.
Quả Nhàu không chỉ chứa nhiều giá trị dinh dưỡng cao tốt cho sức khoẻ mà còn được xem là một vị thuốc quý trong dân gian có tác dụng giảm đau, giảm viêm, nhuận tràng, lợi tiểu, hạ huyết áp, chữa đau nhức xương khớp, cao huyết áp…
Hoa Bách hợp – loài hoa thanh tao, hương thơm dễ chịu – được ưa chuộng trong trang trí và là vị thuốc quý trong Đông y. Hoa và củ giúp an thần, bổ phổi, trị ho, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe.
