Chắc hẳn, sau đại dịch Covid-19 vừa trải qua, chúng ta không còn xa lạ gì với 2 từ “vaccine” hay “vaccine”. Vậy vaccine là gì?
Chắc hẳn, sau đại dịch Covid-19 vừa trải qua, chúng ta không còn xa lạ gì với 2 từ “vaccine” hay “vaccine”. Vậy vaccine là gì?
Vaccine Covid-19
Theo giảng viên Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Đã có rất nhiều khái niệm đã được trình bày về Vaccine. Vaccine có thể được hiểu theo nghĩa như sau: “Vaccine là một chế phẩm sinh học. Khi chúng được tiêm vào cơ thể, chúng sẽ đào tạo hệ thống miễn dịch của chúng ta để hệ miễn dịch của ta tạo ra các kháng thể, giống như khi hệ miễn dịch của chúng ta tiếp xúc với một căn bệnh. Tuy nhiên, vì vaccine chỉ chứa các các vi sinh vật đã bị giết hoặc làm yếu đi như virus hoặc vi khuẩn nên chúng không gây bệnh hoặc khiến cơ thể chúng ta có nguy cơ bị biến chứng”.
Vậy thì bản chất của vaccine chính là kháng nguyên, hay nói chính xác hơn, vaccine chính là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên có nguồn gốc từ mầm bệnh, đó là các vi sinh vật gây bệnh hoặc các vi sinh vật có cấu tạo tương đồng với các vi sinh vật gây bệnh.
Cho đến nay, vaccine được coi là biện pháp can thiệp hiệu quả và tiết kiệm chi phí nhất để bảo vệ dự phòng chống lại các bệnh truyền nhiễm. Sự ra đời của biến thể vào thế kỷ 17 và các chương trình tiêm chủng phối hợp sau đó đã dẫn đến việc loại bỏ bệnh đậu mùa trên toàn thế giới vào năm 1980. Tiếp theo là tiêm chủng vaccine dẫn đến giảm hơn 90% các đợt bùng phát bệnh bại liệt cũng như giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh bại liệt, ho gà, bạch hầu, thủy đậu, sởi và uốn ván. Tiêm chủng vaccine đã cứu sống hàng triệu người khỏi các bệnh có thể phòng ngừa được, chẳng hạn như cúm, trên toàn thế giới. Với việc áp dụng các chiến lược tiêm chủng, tỷ lệ mắc các bệnh thông thường có thể phòng ngừa được bằng vaccine đã giảm 200–2000 lần.
Mặc dù thực tế, hiện nay có nhiều loại vaccine hơn bao giờ hết, nhưng vẫn có những nhu cầu cấp thiết về vaccine mới cho các bệnh có nguy cơ cao như HIV, sốt rét và sốt xuất huyết cũng như việc cải tiến vaccine cho bệnh lao và cúm. Vì những bệnh này có cơ chế lây truyền đặc biệt, cũng như sự phát triển của tác nhân truyền nhiễm trong cơ thể khác biệt. Con đường truyền bệnh của bệnh lao thông qua đường hô hấp, là con đường có tốc độ lây lan truyền nhiễm trong cộng đồng cao nhất so với các con đường còn lại và sự thay đổi liên tục của các biến chủng virus cúm cũng là một trong những lí do khiến cho việc cải tiến vaccine là cần thiết.
Nhiều thành công của tiêm chủng vaccine
Để hiểu nguyên tắc tiêm chủng, điều quan trọng là phải hiểu hệ thống miễn dịch hoạt động như thế nào. Vaccine, có chứa các vi sinh vật ở dạng đã bị giết, làm yếu đi hoặc đơn giản chỉ là chứa một tiểu đơn vị của mầm bệnh, nhằm mục đích thúc đẩy hệ thống miễn dịch phản ứng với sự nhiễm trùng bằng cách thiết lập các tế bào miễn dịch ghi nhớ mà không gây ra các triệu chứng của bệnh. Điều này cho phép phản ứng miễn dịch nhanh hơn khi tái tiếp xúc với mầm bệnh trong giai đoạn đầu của quá trình lây nhiễm và điều này làm tăng khả năng miễn dịch trong cộng đồng.
Sau khi tiêm vaccine và khi tiếp xúc với kháng nguyên, các tế bào trong các mô xung quanh được kích hoạt để giải phóng protein (như chemokine và cytokine) thu hút tế bào bạch cầu đến vị trí tổn thương, các tế bào trình diện kháng nguyên sẽ hấp thu và xử lý các kháng nguyên đã được tiêm vào bên trong cơ thể (Các tế bào trình diện kháng nguyên ở đây có thể là tế bào tua gai hay đại thực bào). Sự tích tụ tại chỗ của các tế bào miễn dịch kết hợp với việc giải phóng các phân tử có hoạt tính sinh học của chúng tạo nên tình trạng viêm nhiễm thường thấy, hiện tượng bao gồm: sưng, nóng, đỏ và đau tại chỗ tiêm. Sau khi lây nhiễm ban đầu, các tế bào trình diện kháng nguyên sẽ mang các kháng nguyên tới các tế bào lympho (ví dụ: tế bào T ngây thơ) để kích hoạt. Sau đó, các tế bào T sau đó đi vào vòng tuần hoàn, nơi chúng kết hợp với các tế bào B tạo thành một phần của hệ thống miễn dịch thích ứng.
Vaccine giúp cơ thể của chúng ta nâng cao sức đề kháng đến với bệnh. Khi tiêm chủng, hệ miễn dịch của cơ thể của chúng ta sẽ nhận diện vaccine là vật lạ, các tế bào miễn dịch sẽ tới tấn công, tiêu diệt và ghi nhớ chúng, tạo nên trí nhớ miễn dịch. Khi cơ thể bị tác nhân gây bệnh xâm nhập một lần nữa vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ tấn công chúng nhanh chóng để bảo vệ cơ thể. Nhờ có vaccine hàng triệu người không bị chết do bệnh truyền nhiễm.
Theo giảng viên Cao đẳng Xét Nghiệm cho biết: Thông thường, vaccine được chia thành 3 loại: vaccine giải độc tố, vaccine chết, vaccine sống giảm độc lực. Cùng với sự tiến bộ của công nghệ sinh học, ngày nay chúng ta có thêm 2 loại: vaccine chiết tách và vaccine tái tổ hợp.