LƯU Ý KHI SỬ DỤNG CORTICOID

1. Corticoid là gì? Phân loại corticoid

Corticoid là một loại hormone steroid tổng hợp hoặc tự nhiên có nguồn gốc từ tuyến vỏ thượng thận. Chúng có vai trò quan trọng trong điều chỉnh nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm sự ổn định của hệ miễn dịch, quá trình chuyển hóa, cân bằng nước và muối cũng như ức chế phản ứng viêm.

Corticoid là một loại hormone steroid có nguồn gốc từ tuyến vỏ thượng thận

Corticoid được chia thành hai loại chính: glucocorticoid và mineralocorticoid.

• Glucocorticoid: Đây là nhóm corticoid chủ yếu có tác dụng ức chế phản ứng viêm và ức chế miễn dịch. Giúp giảm viêm, giảm đau, kiểm soát dị ứng và ngăn chặn phản ứng miễn dịch quá mức trong nhiều bệnh lý như viêm khớp, bệnh vẩy nến, hen suyễn, bệnh dạ dày-tá tràng và nhiều bệnh lý khác.
• Mineralocorticoid: Đây là nhóm corticoid có tác dụng duy trì cân bằng nước và muối trong cơ thể. Chức năng chính của chúng là điều chỉnh việc hấp thụ natri và bài tiết kali trong thận, đảm bảo cân bằng nước và muối cơ thể ổn định.

2. Những bệnh lý cần dùng corticoid để điều trị

Corticoid được sử dụng trong nhiều bệnh lý khác nhau để điều trị. Theo Giảng viên Dược – Trường Cao đẳng Y dược Pasteur: một số bệnh lý thông thường mà corticoid có thể được sử dụng có thể kể đến như:

• Viêm khớp: Corticoid có tác dụng chống viêm mạnh mẽ và thường được sử dụng để giảm viêm và giảm đau trong các bệnh viêm khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp dạng thấp tự miễn (sỏi thấp), viêm khớp dạng thấp giai đoạn tiến triển và các bệnh viêm khớp khác.

Corticoid thường được sử dụng để điều trị bệnh viêm khớp

• Bệnh dạ dày-tá tràng: Corticoid có thể được sử dụng để kiểm soát viêm loét dạ dày-tá tràng trong các bệnh như viêm ruột thừa, viêm ruột non, viêm đại tràng, viêm ruột kết hợp và bệnh Crohn.
• Bệnh dị ứng: Corticoid có tác dụng ức chế phản ứng dị ứng và thường được sử dụng để điều trị dị ứng mũi, viêm mũi, viêm da dị ứng, hen suyễn, viêm phế quản và các bệnh dị ứng khác.
• Rối loạn tự miễn dịch: Corticoid có khả năng ức chế miễn dịch và được sử dụng để kiểm soát các bệnh tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp tự miễn (sỏi thấp), bệnh lupus ban đỏ, bệnh Henoch-Schönlein, và nhiều bệnh tự miễn dịch khác.
• Bệnh phổi: Corticoid có thể được sử dụng trong điều trị các bệnh phổi như hen suyễn, viêm phế quản mãn tính và viêm phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

3. Tác dụng phụ của corticoid

Corticoid mặc dù có tác dụng điều trị hiệu quả nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Tác dụng phụ của corticoid có thể khác nhau tùy thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng, cách dùng và cơ địa của từng người.

• Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Corticoid làm suy yếu hệ miễn dịch, làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể. Điều này có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc các nhiễm trùng nặng như nhiễm trùng đường hô hấp, nhiễm trùng niêm mạc, hoặc nhiễm trùng da.
• Tăng huyết áp: Corticoid có thể làm tăng huyết áp bằng cách tăng hấp thụ natri và giữ nước trong cơ thể. Điều này có thể dẫn đến tăng huyết áp và gây ra các vấn đề về tim mạch.
• Rối loạn chuyển hóa: Corticoid có thể gây ra rối loạn chuyển hóa, bao gồm tăng cân, tích nước, tăng đường huyết, suy thận và mất canxi trong xương.
• Tác động đến hệ tiêu hóa: Sử dụng corticoid có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa như loét dạ dày-tá tràng, tăng acid dạ dày, ợ nóng, buồn nôn và đau bụng.
• Rối loạn nội tiết: Corticoid có thể gây ra các rối loạn nội tiết như sự suy giảm chức năng tuyến thượng thận, giảm nồng độ hormone tuyến vỏ thượng thận tự nhiên và ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ.
• Thay đổi tâm lý và giảm miễn cưỡng: Sử dụng corticoid có thể gây ra thay đổi tâm lý như tăng cảm xúc, giảm tập trung, khó ngủ và lo âu. Ngoài ra, corticoid cũng có thể làm giảm cường độ cơ bắp và sức mạnh.

4. Những điều cần lưu ý khi sử dụng corticoid

Khi sử dụng thuốc chứa corticoid cần lưu ý để đảm bảo sử dụng an toàn và hiệu quả.

• Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ: Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe về liều lượng, thời gian sử dụng và cách dùng thuốc. Không vượt quá liều lượng được chỉ định hoặc ngừng sử dụng thuốc một cách đột ngột mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Theo dõi tác dụng phụ: Chú ý theo dõi tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng corticoid. Nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, hãy báo cho bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn và điều chỉnh liệu pháp điều trị.
• Không sử dụng lâu dài mà không có chỉ định: Corticoid không nên được sử dụng lâu dài mà không có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng corticoid trong thời gian dài có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe.

Cần sử dụng đúng cách, không lạm dụng corticoid

• Không ngừng sử dụng đột ngột: Tránh ngừng sử dụng corticoid một cách đột ngột mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc ngừng sử dụng corticoid một cách đột ngột có thể gây ra tình trạng mất cân bằng nội tiết và tăng nguy cơ tái phát bệnh.
• Thảo luận với bác sĩ về các yếu tố rủi ro: Nếu bạn có các yếu tố rủi ro sức khỏe như bệnh tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp, suy thận, hoặc vấn đề về hệ miễn dịch, hãy thảo luận với bác sĩ về việc sử dụng corticoid và các tác động tiềm ẩn.
• Thông báo cho bác sĩ về các thuốc khác và bệnh lý hiện tại: Hãy thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc khác mà bạn đang dùng, bao gồm cả các loại thuốc không kê đơn, thảo dược và các bệnh lý hiện tại của bạn. Một số thuốc hoặc bệnh có thể tương tác với corticoid và gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
• Định kỳ kiểm tra sức khỏe: Điều quan trọng là thực hiện các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và đánh giá tác dụng của corticoid. Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm máu và các biểu hiện khác để đảm bảo rằng sử dụng corticoid là an toàn và hiệu quả.
• Luôn hỏi ý kiến bác sĩ hoặc nhân viên y tế chăm sóc sức khỏe nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc lo ngại nào liên quan đến việc sử dụng corticoid.