Tô mộc là loại dược liệu quý được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y. Với Công dụng chính của vị thuốc này là làm tan huyết ứ, trị chứng kinh nguyệt không thông.
Tên gọi khác: Gỗ vang, Cây vang, Vang nhuộm, Tô phượng, .
Tên khoa học: Caesalpinia sappan L. thuộc họ Vang (Caesalpiniaceae).
1.1.Mô tả thực vật:
Tô mộc là một cây thuộc thân mộc cao 6-10m, thân có gai.
Lá kép lông chim, gồm hơn 12 đôi lá chét, hơi hẹp ở phía dưới tròn ở đầu, mặt dưới có lông. mặt trên nhẵn,
Hoa màu vàng, 5 cánh mọc thành chùm, bầu hoa phủ lông xám. nhị hơi lòi ra, nửa dưới chỉ nhị hơi có lông,
Quả dẹt hình trứng ngược, dày, dai, cứng, dài từ 6-10cm, rộng từ 3-4cm, trong đó có 3-4 hạt màu nâu.
Mùa ra hoa: tháng 4–6 và mùa quả: tháng 7–9.
1.2.Phân bố:
Cây Gỗ vang được trồng và mọc hoang nhiều ở khắp nơi trong nước ta.
Tô mộc được gieo trồng bằng hạt gieo thẳng hoặc trồng cây con vào mùa xuân. Cây dễ trồng, không kén chọn đất, chịu hạn tốt, sống khỏe và ít bị sâu bệnh.
Dược liệu là phần thân lõi gỗ chẻ mỏng phơi khô. Hoặc loại dược liệu được thái thành phiến. để làm thuốc
1.3.Thu hoạch – chế biến:
Cây tô mộc được dùng phần gỗ lõi thân và cành để làm thuốc của những cây trên 10 năm
Được thu hoạch quanh năm.
Chặt phần cây gỗ, bỏ hết lớp vỏ ngoài và phần lớn gỗ giác lấy phần lõi. Cắt từng khúc ngắn (khoảng 20-25cm), chẻ nhỏ, phơi khô, độ ẩm cho phép không quá 11 %.
2.Bộ phận dùng của tô mộc
Là phần (Thân gỗ) lõi gỗ của cây thảo dược này.
Dược liệu Tô mộc
3.Thành phần có trong vị thuốc Tô mộc
Trong vị thuốc có chất sappanin C, chất brassilin C, tanin, axit galic, và tinh dầu.
4.Tác dụng của Tô mộc
* Theo Y học cổ truyền:
Tác dụng giảm đau, làm tan máu bầm, máu cục, Chữa Trị kinh nguyệt không thông, chứng sinh xong máu không thông đóng thành hòn cục, bị tổn thương bầm máu.
Dược liệu làm thuốc cầm máu, săn da dùng trong các trường hợp sinh đẻ mà mất máu quá nhiều, tử cung chảy máu, choáng váng, hoa mắt.
Một số nơi người dân dùng cây nấu với nước uống thay chè. Phụ nữ có thai không dùng.
Dùng dưới dạng thuốc sắc. uống 6-12g/ngày,
* Theo y học hiện đại:
Theo y học hiện đại, Gỗ vang có tác dụng sát khuẩn, tiêu viêm mạnh, lưu thông khí huyết.
Tác dụng kháng các loại vi khuẩn như: Shigella dysenteriae Shiga, Staphylococcus, Shiga flexneri, Shigella Sonnei, Bacillus subtilis,.....
Hoạt chất bromelain trong cây còn có tác dụng kháng histamin và duy trì tác dụng kéo dài của hormon tuyến thượng thận ở thực nghiệm với thỏ.
Nước sắc của cây có khả năng khôi phục chức năng hệ tim mạch .
Loại dược liệu này có tác dụng giảm độc tố của một số loại thuốc kháng sinh như, Chlorpromazine, Quinin...
Hiện nay đã có nhiều viên chế phẩm được chế từ cao khô, dùng chữa tiêu chảy, lỵ trực khuẩn.
5. Một số bài thuốc có Tô mộc
5.1. Hoạt huyết thông kinh:
+ Chữa trị kinh nguyệt không đều hoặc sinh xong đau bụng từng cơn
Tô mộc 10g, đương quy thân 10g, sơn tra 10g, hồng hoa 3g, ngũ linh chi 8g, huyền hổ sách 6g,
Đem sắc với nước 600ml, sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày
Tô mộc 12g. Đem sắc với nước 200ml còn 100ml. Chia uống trong2 lần/ ngày.
+ Chữa trị các chấn thương ở phổi, nôn ra máu nhiều, mặt đen tức ngực và thở hổn hển.
Tô mộc 6g và đảng sâm 12g. Đem Sắc uống trong ngày/ 1 thang.
+ Chữa trị các chấn thương gây chảy máu.
Tô mộc sấy khô, Đem tán thành bột mịn, rắc lên vết thương.
5.3. Hỗ trợ chữa trị bệnh trĩ mới mắc
Tô mộc 30g, hoàng đằng và ngũ bội mỗi vị 20g; hoàng liên 10g.
Cách làm: Cho vào ấm, đổ 2 lít nước đun sôi 10 - 15 phút . rồi đổ nước thuốc đã nấu ra chậu nước sạch.
Rửa sạch hậu môn sau khi đi đại tiện xong, rồi ngâm thuốc trong khoảng 10 - 15 phút.
Sau khi đã ngâm xong nằm nghỉ khoảng 9 - 15 phút rồi mới đi lại. Mỗi ngày làm 1 lần
6.Lưu ý khi dùng Tô mộc
Phụ nữ có thai và người không mắc bệnh do ứ trệ. không được dùng Tô mộc.
Các bệnh không có biểu hiện của việc có máu bầm, máu tụ thì không được dùng
Thuốc có thể gây ra di ứng nên người bị ứng thuốc của không nên dùng
Theo giảng viên Cao đẳng Dược cho biết: Tô mộc là một vị thuốc quý được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y. Với Công dụng chính của vị thuốc này là làm tan huyết ứ, trị chứng kinh nguyệt không thông, sa búi trĩ…Tuy nhiên khi sử dụng cần thận trọng vì thuốc có thể gây ra dị ứng hay những tác dụng bất lợi. Vì vậy Khi sử dụng tham vấn ý kiến bác sĩ điều trị.
Nhóm thuốc Nitrat là những thuốc được sử dụng phổ biến trong phòng ngừa và điều trị cơn đau thắt ngực. Người bệnh cần lưu ý tuân theo chỉ định của thầy thuốc, giúp phòng tránh các tác hại mà nhóm thuốc này có thể gây ra.
Có lẽ Cà phê không còn xa lạ với chúng ta và caffeine cũng thế. Chúng ta thường tìm thấy caffein trong cà phê, trà,… Liệu rằng chúng có tốt cho cơ thể của chúng ta vì thế hãy cùng tìm hiểu về những ảnh hưởng của caffeine mang đến.
Ung thư cổ tử cung là một căn bệnh nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng của phụ nữ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy, các dấu hiệu của ung thư cổ tử cung là gì?
Thuốc lợi tiểu Thiazide được sử dụng nhằm mục đích gia tăng khả năng đào thải nước, muối ở thận, hỗ trợ điều trị phù nề liên quan đến suy tim mạn tính, tăng huyết áp, xơ gan, rối loạn chức năng thận. Mặc dù có nhiều lợi ích nhưng thuốc lợi tiểu Thiazide cũng có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn cần lưu ý.
