Dây Tơ Mành (Dây Chỉ, Dây Mạng Nhện) là dược liệu quý trong y học cổ truyền. Thân và lá giúp cầm máu, bó xương, chữa viêm răng, bệnh ngoài da. Dân gian thường đốt lá thành than để trị sâu quảng.
Nguồn gốc tên gọi: Khi bẻ thân hoặc lá của cây tơ mành, xuất hiện những sợi nhỏ mảnh như tơ, tạo thành mạng lưới giống như những tấm mành mỏng, từ đó có tên gọi "tơ mành".
1.1. Mô tả thực vật:
Cây tơ mành là cây bụi nhỏ, Thân và cành vươn dài đưa vào cây khác, có lông mịn và màu xám.
Lá: Lá mọc đối, phiến dài 13-14cm, chóp có đuôi, gân phụ 5-6 cặp, cuống 9mm. gốc lá tròn, đầu lá nhọn. 2 mặt lá đều có phủ lông, mặt lá dưới có màu nhạt.
Khi bẻ những đoạn thân hoặc lá của cây thì thấy có những sợi tơ mảnh, tạo thành mạng lưới giống như những tấm mành mỏng, từ đó có tên gọi "tơ mành".
Hoa: Cụm hoa có hình chùm mọc ở nách lá phần già của nhánh, cao 4-5cm; cuống dài 1-2cm, có lông trắng. Mùa ra hoa vào tháng 2 – 6.
Quả: Quả có 3 cánh mỏng, vàng nhạt, cánh giữa thường dài hơn.
mùa quả thường là tháng 7 đến tháng 11
1.2 Phân bố, sinh thái
Chi Hiptage Gaertn. Ở Việt Nam ta có khoảng 20 loài, nhưng trong đó chỉ có 1 đến 2 loài được dùng làm thuốc. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa xác định cụ thể loài của dây tơ mành.
Dây tơ mành thường mọc hoang tại các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam, từ Nghệ An trở ra. Cây thích hợp với vùng rừng thứ sinh, ven rừng và bờ nương rẫy. Dây tơ mành có khả năng tái sinh tốt sau khi bị chặt đốn, thân và lá có thể thu hái quanh năm
2. Bộ phận dùng
Bộ phận sử dụng: Thân, lá và cành.
Thời điểm thu hái: Quanh năm.
3. Thành phần hóa học
Theo nghiên cứu của Gorter (1920), vỏ cây tơ mành chứa glucosid hiptagin. Khi gặp kiềm loãng hoặc axit, hiptagin sẽ giải phóng axit xyanhydric.
4. Tác dụng dược lý
Tác dụng trên huyết áp: Cao khô dây tơ mành có tác dụng hạ huyết áp trên động vật thí nghiệm.
Tác dụng trên vận động: Cao khô làm giảm hoạt động tự nhiên của chuột nhắt trắng, đồng thời ức chế sự tăng vận động do amphetamin.
Độc tính: Liều chết trung bình của cao khô dây tơ mành trên chuột nhắt trắng là 750mg/kg (đường tiêm phúc mạc)..
Cầm máu vết thương: Lá dây tơ mành và lá quyển bá rửa sạch, giã nát, đắp lên vết thương. Hoặc phơi khô, đốt thành than, tán bột, rắc lên vết thương.
Chữa gãy xương: Cành non và lá dây tơ mành 30-50g, lá dâu tằm 25-30g, giã nát, xào nóng với rượu hoặc nước vo gạo, đắp lên chỗ xương rạn, băng cố định.
Chữa viêm răng: Lá dây tơ mành và lá quyển bá giã nát, đắp lên chân răng viêm.
Chữa lở loét ngoài da: Lá dây tơ mành 20g, bạc thau 20g, xuyên tiêu 20g, trầu không 10g, thuốc lào 2g, rửa sạch, giã nát, xào nóng, đắp ngày 1 lần.
Chữa di tinh, suy kiệt, ra mồ hôi nhiều, đái rắt, thấp khớp: Dùng thân hoặc cành lá dây tơ mành 30-50g sắc uống. Trẻ em giảm liều.
Chữa bệnh sâu quảng: Bệnh loét chân tay nhiệt đới gây tổn thương sâu, khó lành, có thể hoại tử. Người làm việc trong môi trường ẩm ướt, bẩn thỉu dễ mắc.
7. Những lưu ý khi dùng
Khi sử dụng dây tơ mành làm thuốc, cần lưu ý:
- Liều lượng hợp lý: Không nên dùng quá liều, đặc biệt khi uống, để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
- Phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ: Cần thận trọng khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến thầy thuốc.
- Cơ địa dị ứng: Người có cơ địa nhạy cảm nên thử liều nhỏ trước để tránh phản ứng dị ứng.
- Chế biến đúng cách: Rửa sạch trước khi dùng để tránh nhiễm khuẩn, thuốc trừ sâu.
- Kết hợp với thuốc khác: Nếu đang dùng thuốc Tây, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tương tác.
Kết luận:
Dây Tơ mành là một dược liệu quý trong y học cổ truyền, với nhiều công dụng hữu ích như cầm máu, hỗ trợ xương khớp, điều trị viêm nhiễm, lở loét ngoài da và các chứng suy nhược cơ thể. Nhờ đặc tính kháng viêm, làm lành vết thương và bồi bổ sức khỏe, cây thuốc này đã được sử dụng rộng rãi trong dân gian.
Trong tương lai, dây Tơ mành có tiềm năng lớn để phát triển thành các sản phẩm y học hiện đại. Các nghiên cứu chuyên sâu có thể giúp xác định hoạt chất sinh học, tối ưu hóa quy trình chiết xuất và ứng dụng trong dược phẩm, mỹ phẩm hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Việc kết hợp y học cổ truyền với công nghệ hiện đại sẽ giúp phát huy tối đa giá trị của loại dược liệu này, mở ra hướng đi mới cho ngành dược liệu Việt Nam./.
Cỏ The (Cóc mẳn, Cúc ma) là dược liệu quý trong y học cổ truyền, có vị cay, đắng, tính ấm, quy kinh phế và can. Dược liệu này giúp thanh nhiệt, thông khí, trừ thấp, giảm sưng, giải độc, thường dùng trị ho, viêm phế quản, viêm xoang, ngứa da, chàm, cảm sốt.
Thảo dược từ lâu được sử dụng để nuôi dưỡng và bảo vệ tóc nhờ giàu dưỡng chất, giúp tóc chắc khỏe, mềm mượt, giảm rụng, kích thích mọc tóc và cải thiện da đầu. Ngày nay, xu hướng làm đẹp tự nhiên phát triển, thảo dược trở thành lựa chọn an toàn, hiệu quả.
Hành lá không chỉ là gia vị quen thuộc mà lợi ích của hành lá còn tốt cho sức khỏe. Giàu vitamin A, C, K và chất chống oxy hóa, hành lá giúp tăng miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, bảo vệ tim mạch.
Dây Tơ Mành (Dây Chỉ, Dây Mạng Nhện) là dược liệu quý trong y học cổ truyền. Thân và lá giúp cầm máu, bó xương, chữa viêm răng, bệnh ngoài da. Dân gian thường đốt lá thành than để trị sâu quảng.
