Hội chứng bàn chân bẹt: Nguyên nhân và cách nhận biết hội chứng này ở trẻ em

• Người bị bệnh tiểu đường nên ăn gì và nên kiêng các loại thực phẩm nào?
• Hormone LH là gì? Nồng độ hormone LH nói lên điều gì?
• Nốt ruồi là gì? Sự hình thành nốt ruồi như thế nào?

Bàn chân bẹt là gì?

Theo các bác sĩ, giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cho biết, Bàn chân bẹt là khi mặt lòng bàn chân là phẳng, không có bất kỳ lõm nào. Điều này có thể khiến một số người nhầm lẫn với trường hợp trẻ em bị bàn chân bẹt. Tuy nhiên, ở đa số trẻ, tình trạng này sẽ tự điều chỉnh và hồi phục tự nhiên vào khoảng 6 tuổi, miễn là bàn chân được hoạt động đủ mạnh và linh hoạt.

Thực tế, tất cả trẻ sơ sinh đều có bàn chân không có vòm, cũng gọi là bàn chân bẹt, vì lúc đó chưa có sự hình thành của vòm bàn chân hoặc hệ thống dây chằng. Vòm bàn chân phát triển từ khoảng 2 đến 3 tuổi và kèm theo đó là hệ thống dây chằng.

Vòm bàn chân là quan trọng để chúng ta có thể chịu lực, duy trì cân bằng, và đi lại một cách dễ dàng. Nó giúp giảm phản lực từ mặt đất khi chân tiếp xúc với nó. Thường thì, người có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo có nguy cơ bị bàn chân bẹt, vì xương ở bàn chân không được cố định đúng cách và khi chân tiếp xúc với cát hoặc tạo dấu chân trên giấy, bạn sẽ không thấy dấu vòm bàn chân như một bàn chân bình thường.

Bất lợi từ chứng bàn chân bẹt

Người mắc bàn chân bẹt thường gặp phần cạnh trong của bàn chân (vòm) có thể chuyển dần xuống gần mặt đất, dẫn đến khả năng biến dạng bàn chân theo thời gian. Khi họ thực hiện các hoạt động như đi lại hoặc nhảy, bàn chân bẹt dễ dàng gặp vấn đề vì sự thiếu linh hoạt. Khi chân tiếp xúc với mặt đất, gót chân thường nghiêng ra ngoài, làm cho chân bị đổ vào phía trong và ảnh hưởng đến khớp cổ chân, gây khó khăn khi chạy nhảy.

Hơn nữa, tình trạng bàn chân bẹt cũng có thể gây xoay xung quanh các xương ở cẳng chân khi di chuyển, dẫn đến sự xoay và lệch của khớp gối. Điều này có thể gây đau, viêm, hoặc thậm chí là thoái hóa sớm của khớp gối.

Sự lệch trục cơ thể do bàn chân bẹt cũng có thể ảnh hưởng đến lưng và cổ. Nếu không được can thiệp kịp thời, vấn đề bàn chân bẹt có thể dẫn đến cấu trúc bất thường ở ngón chân cái, khiến ngón cái chuyển dần về phía ngón chân bên cạnh, gây ra các vấn đề như gai gót chân, viêm, hoặc việc hoạt động bất thường của gan chân.

Nguyên nhân gây chứng bàn chân bẹt

Hội chứng bàn chân bẹt thường do các thói quen trong việc đi bộ trên mặt đất, sử dụng giày dép hoặc xăng-đan có đế phẳng từ thời thơ ấu. Một số trẻ có sự di truyền về xương khớp mềm trong bàn chân, cũng có nguy cơ phát triển bàn chân bẹt. Đây là một tình trạng có yếu tố di truyền, vì nhiều gia đình có cả bố mẹ và con cái mắc bàn chân bẹt.

Ngoài ra, các yếu tố như gãy xương, các bệnh lý như thấp khớp, hoặc các vấn đề liên quan đến thần kinh, béo phì, tiểu đường, tuổi tác, và thai kỳ cũng có thể tăng nguy cơ phát triển bàn chân bẹt.

Thống kê cho thấy khoảng 30% dân số mắc hội chứng chân bẹt, với cấp độ và mức độ biểu hiện khác nhau, có thể đi kèm với tình trạng giãn hoặc rách gân cơ chằng sau. Ban đầu, bàn chân bẹt thường không gây đau đớn, nhưng khi khung xương không đủ mạnh để chịu đựng tác động không cân bằng, người bệnh có thể trải qua đau ở các vị trí như gót chân, đầu gối, khớp háng, hoặc lưng.

Nhận biết trẻ mắc hội chứng bàn chân bẹt

Thường thì trẻ dưới 2 tuổi sẽ có triệu chứng bàn chân bẹt, nhưng từ 3 tuổi trở lên, các vòm bàn chân sẽ bắt đầu hình thành. Vì vậy, bố mẹ có thể kiểm tra cho con khi trẻ đạt 3 tuổi bằng cách sử dụng các phương pháp sau:

Cách 1:

• Làm ướt bàn chân của trẻ, có thể sử dụng nước trắng hoặc nước có màu để làm cho dấu chân rõ hơn.
• Yêu cầu con đặt bàn chân lên một tờ giấy trắng, tờ bìa hoặc mặt đất sao cho có thể nhìn rõ dấu chân in.
• Nếu bạn nhìn thấy dấu in của toàn bàn chân trên bề mặt in, có thể nguy cơ trẻ bị bàn chân bẹt. Tuy nhiên, nếu có một khoảng trống nhỏ trong hình in tạo thành dấu vòm cong, bạn có thể yên tâm rằng trẻ đang phát triển bình thường.

Cách 2:

• Đặt trẻ đi dẫm bàn chân lên mặt cát.
• Nếu cát lún và tạo ra hình dáng bàn chân với đường vòm cong, thì bàn chân của trẻ bình thường. Ngược lại, nếu trẻ tạo ra một dấu in của toàn bàn chân trên cát, có thể trẻ đã mắc bàn chân bẹt.

Cách 3:

• Khi trẻ đứng trên một bề mặt phẳng, bố mẹ có thể đặt ngón tay vào phần dưới của bàn chân của trẻ, gần gan bàn chân.
• Nếu ngón tay của bố mẹ không thể luồn vào gan bàn chân của trẻ, có thể là dấu hiệu trẻ có khả năng mắc bàn chân bẹt.

Khám bàn chân bẹt ở trẻ từ sớm giúp việc điều trị đơn giản hơn

Theo các giảng viên tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho hay, Cha mẹ nên đưa con đi khám nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng đặc thù nào, như trẻ có khuynh hướng áp cạnh trong của bàn chân xuống đất. Việc chữa trị bàn chân bẹt hiệu quả nhất là khi trẻ trong độ tuổi từ 2 đến 7 tuổi.

Nếu bàn chân bẹt được phát hiện sớm, phương pháp điều trị không phẫu thuật sử dụng đế giày chỉnh hình y khoa là một giải pháp đơn giản và hiệu quả để điều chỉnh tình trạng này ở trẻ em. Đế chỉnh hình này được tạo ra dựa trên đặc điểm của từng trẻ, giúp tạo ra và duy trì vòm cung cấp hỗ trợ cho bàn chân và xương khớp để trở về đúng vị trí.

Đế chỉnh hình này có thể được lắp vào hầu hết các loại giày thông thường của trẻ và nên được sử dụng thường xuyên trong các hoạt động đứng lên hàng ngày, đặc biệt khi bàn chân của trẻ phải chịu tải trọng. Bằng cách sử dụng đế giày chỉnh hình một cách đều đặn, cấu trúc bàn chân của trẻ từ 2 đến 7 tuổi có thể được điều chỉnh trở lại vị trí bình thường mong muốn.

Tuy nhiên, từ giai đoạn sau này đến khi trẻ đủ 12 tuổi, hiệu quả của việc tạo vòm chân sẽ giảm và thời gian sử dụng đế chỉnh hình cũng kéo dài hơn. Ở người trưởng thành, việc sử dụng đế chỉnh hình có tác dụng chủ yếu trong việc ngăn ngừa đau khớp và thoái hóa khớp, nhưng không thể tạo ra vòm chân và thường cần sử dụng suốt đời.