Mẫn cảm là hội chứng phát sinh từ hoạt động chống lại vi khuẩn gây bệnh của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mẫn cảm do thuốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về tình trạng này.
Mẫn cảm do thuốc có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng
Tìm hiểu về mẫn cảm
Theo Dược sĩ CK1 Lý Thanh Long – Giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM cho biết, mẫn cảm là gì và tại sao lại bị hội chứng mẫn cảm với thuốc là thắc mắc của nhiều bệnh nhân khi thăm khám. Mẫn cảm, hay còn gọi là "sensitivity" trong tiếng Anh, là phản ứng tự vệ của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Hệ miễn dịch sẽ tự động sản sinh ra các kháng thể để đối phó với mỗi tác nhân gây bệnh.
Có hai loại mẫn cảm chính: chủ động và thụ động. Mẫn cảm có thể xảy ra tự nhiên hoặc do nhân tạo.
Mẫn cảm thụ động
Mẫn cảm thụ động xảy ra khi hệ miễn dịch sản sinh kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh mà không cần tiếp xúc trực tiếp với kháng nguyên. Để có được miễn dịch thụ động, cần truyền gamma globulin hoặc huyết thanh từ đối tượng có miễn dịch sang đối tượng không có. Trong một số trường hợp, người không có miễn dịch sẽ được truyền tế bào miễn dịch từ cá thể có miễn dịch sang.
Có hai trường hợp miễn dịch thụ động:
Miễn dịch thụ động tự nhiên: Kháng thể IgA từ sữa non hoặc IgG từ nhau thai truyền từ mẹ sang thai nhi.
Miễn dịch thụ động nhân tạo: Người chưa có miễn dịch sẽ nhận được kháng thể từ động vật hoặc người đã có miễn dịch. Tuy nhiên, việc này có thể đem lại một số ảnh hưởng tiêu cực. Kháng thể đồng loại có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan hoặc bệnh truyền nhiễm HIV, trong khi kháng thể khác loài có thể gây ra biến chứng bệnh lý hoặc sốc phản vệ.
Mẫn cảm chủ động
Mẫn cảm chủ động xảy ra khi cơ thể hình thành miễn dịch sau khi tiếp xúc với kháng nguyên. Nó được chia thành hai loại:
Miễn dịch chủ động tự nhiên: Kháng thể được tạo ra bởi hệ miễn dịch sau khi bị nhiễm tác nhân bệnh gây nhiễm trùng nhưng chưa có triệu chứng lâm sàng.
Miễn dịch chủ động nhân tạo: Được tạo ra bằng cách tiêm vắc-xin, bao gồm vắc-xin giải độc tố, vắc-xin bất hoạt, vắc-xin sống giảm độc lực, và các loại khác. Vắc-xin giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh như quai bị, rubella, lao, thủy đậu, sởi,... suốt đời hoặc trong vài tháng.
Nguyên nhân nào gây ra tình trạng mẫn cảm do thuốc?
Có nhiều loại thuốc có thể gây ra mẫn cảm
Vậy mẫn cảm do thuốc là gì?
Theo Cô Trương Thị Thanh Nga – Giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM cũng cho biết thêm, hội chứng mẫn cảm với thuốc thường gặp ở người trưởng thành và mang một số đặc tính di truyền, không phân biệt giới tính. Hội chứng này còn được gọi là DIHS (Drug-Induced Hypersensitivity Syndrome) hoặc phản ứng tăng bạch cầu ưa acid. Nó xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng lại với một loại thuốc nào đó, có thể do thành phần trong thuốc hoặc các chất chuyển hóa của thuốc.
Hội chứng này có thể không nghiêm trọng nhưng cũng có thể rất nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, mẫn cảm với thuốc có thể gây tác động tiêu cực đến nhiều cơ quan hoặc hệ cơ quan cùng một lúc, thậm chí gây nguy hiểm cho người bệnh.
Một số loại thuốc thường gây ra hội chứng mẫn cảm nhất bao gồm: thuốc kháng sinh, thuốc chống gút, phenytoin, phenobarbital, carbamazepine, và thuốc chống co giật.
Triệu chứng mẫn cảm do thuốc là gì và có nguy hiểm không?
Có những trường hợp mẫn cảm do sử dụng thuốc từ lâu, nhưng cũng có đến 10% trường hợp không xác định được nguyên nhân gây mẫn cảm. Hiểu rõ mẫn cảm là gì sẽ giúp bạn nhận thức được sự nguy hiểm do dị ứng thuốc gây ra.
Các triệu chứng của mẫn cảm có thể xuất hiện trong khoảng từ 2 đến 8 tuần sau khi sử dụng thuốc. Biểu hiện rõ nhất là sốt cao kéo dài, có thể lên tới 40 độ C. Trên mặt hoặc một số khu vực da có thể xuất hiện nốt phát ban. Một số triệu chứng mẫn cảm khác bao gồm:
Có đến 80% trường hợp mẫn cảm với thuốc bị nổi mụn nước hoặc mụn mủ trên bề mặt da.
30% trường hợp bị phù hoặc sưng mặt.
Khoảng 20% trường hợp bị tổn thương các vùng niêm mạc như cổ họng, bộ phận sinh dục, và miệng.
Ngay cả khi đã ngừng sử dụng thuốc, các triệu chứng vẫn xuất hiện hoặc thậm chí nặng hơn. Một số triệu chứng giai đoạn muộn bao gồm:
75% trường hợp bị nổi hạch.
Thiếu máu hoặc gặp phải hội chứng tan máu.
Biểu hiện suy gan như viêm gan, gan to, và hoại tử gan.
Viêm thận kẽ, viêm màng ngoài tim, viêm cơ tim gây khó thở và đau ngực.
Co giật hoặc hôn mê.
Ảnh hưởng đến chức năng phổi như suy hô hấp cấp tính, viêm phổi, viêm phổi kẽ.
Các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa.
Nhận thức sớm và xử lý kịp thời các triệu chứng mẫn cảm có thể giúp ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng.
Clofibrate là thuốc được các chuyên gia y tế chỉ định điều trị các tình trạng rối loạn lipid máu, tăng nồng độ triglycerid huyết thanh rất cao, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe và giảm nguy cơ các biến chứng của tăng lipid máu.
Nhiễm ký sinh trùng đường ruột là vấn đề phổ biến, nhất là ở những người có thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc hệ tiêu hóa kém. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Viêm dạ dày tá tràng là bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến có thể điều trị nếu phát hiện sớm. Tuy nhiên, nhiều người thường chủ quan và chỉ khám khi bệnh đã nặng. Dưới đây là hướng dẫn ngắn gọn về cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Lorazepam là thuốc được sử dụng điều trị các chứng lo âu, rối loạn co giật, động kinh, mất ngủ, hỗ trợ các thuốc chống buồn nôn liên quan đến hóa trị ung thư.
