Bệnh sán dây trưởng thành, lây truyền bởi sán dây lợn và bò, là vấn đề sức khỏe công cộng phổ biến ở nhiều nước châu Á, bao gồm Việt Nam. Nó gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Điều trị kịp thời là cần thiết.
Bệnh sán dây trưởng thành, lây truyền bởi sán dây lợn và bò, là vấn đề sức khỏe công cộng phổ biến ở nhiều nước châu Á, bao gồm Việt Nam. Nó gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Điều trị kịp thời là cần thiết.
Sán dây lợn Taenia solium
Bệnh sán dây, được gây ra bởi một số loài sán dây trưởng thành, cũng được biết đến với tên gọi là bệnh sán dây trưởng thành. Các loại sán dây chính gây ra bệnh này bao gồm Taenia Saginata, Taenia Solium và Taenia Asiatica. Sán dây trưởng thành có kích thước lớn, thường có chiều dài từ 2 đến 4 mét, đôi khi có thể lên đến 8 đến 10 mét, và có cấu trúc gồm đầu hình cầu, cổ và thân chứa nhiều đốt sán có chứa trứng bên trong. Sự phát triển của bệnh này thường diễn ra trong ruột người trong khoảng 8 đến 10 tuần.
Khi sán dây trưởng thành đã rụng ra từ ruột người, nó thường chứa trứng trong các đốt và được tiết ra ngoài qua phân. Nếu người khác ăn phải thức ăn chứa trứng sán từ phân, họ có thể bị nhiễm bệnh. Bệnh sán dây phổ biến ở nhiều nước châu Á, bao gồm cả Việt Nam, đặc biệt là ở những khu vực có thói quen thả lợn hoặc môi trường sống không sạch sẽ.
Triệu chứng của bệnh thường bao gồm các vấn đề về tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, ỉa chảy và táo bón. Bệnh nhân thường cảm thấy khó chịu và bứt rứt do sự di chuyển của sán dây trong hệ tiêu hóa. Do triệu chứng không điển hình, việc chẩn đoán bệnh cần phải thông qua xét nghiệm phân để phát hiện trứng sán dây, thường được thực hiện bằng phương pháp trực tiếp hoặc sử dụng phương pháp Kato.
Biến chứng nguy hiểm của sán dây có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:
Tắc nghẽn ruột: Sán dây có thể di chuyển vào ruột non và gây ra tắc nghẽn ruột, gây đau bụng, nôn mửa và thậm chí là nặng hơn, gây ra biến chứng nguy hiểm như viêm ruột hoặc thủy thũng ruột.
Gây nhiễm trùng: Sán dây có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây nhiễm trùng xâm nhập vào cơ thể, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, viêm màng não và nhiễm trùng huyết.
Thiếu hụt dinh dưỡng: Sán dây hút chất dinh dưỡng từ cơ thể người chủ, gây ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, suy dinh dưỡng, gây suy nhược cơ thể và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Hình thành ổ bệnh: Sự lây lan của sán dây có thể tạo ra các ổ bệnh trong cộng đồng, đặc biệt là trong các khu vực nông thôn hoặc có điều kiện vệ sinh kém, gây ra sự lây lan rộng rãi và khó kiểm soát.
Biến chứng trong thai kỳ: Nếu phụ nữ mang thai bị nhiễm sán dây, có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng tử cung, dẫn đến việc sinh non hoặc tử vong của thai nhi và mẹ.
Những biến chứng này chỉ là một phần nhỏ của những nguy cơ mà sán dây có thể gây ra. Việc phòng ngừa và điều trị kịp thời là cực kỳ quan trọng để ngăn chặn sự lây lan và giảm thiểu nguy cơ của bệnh này đối với sức khỏe con người.
Không ăn thịt lợn, thịt bò tái để tránh nhiễm sán dây
Điều trị sán dây thường bao gồm sử dụng các loại thuốc chống sán dây, song đây cần phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là một số phương pháp điều trị và biện pháp phòng ngừa:
Thuốc điều trị: Có một số loại thuốc được sử dụng để tiêu diệt sán dây, bao gồm praziquantel và niclosamide. Những loại thuốc này thường được kê đơn dựa trên trọng lượng cơ thể và tuổi của bệnh nhân. Việc tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và ngăn chặn sự tái phát của bệnh.
Kiểm tra và điều trị người tiếp xúc: Những người sống chung hoặc tiếp xúc với người mắc bệnh sán dây cũng cần được kiểm tra và điều trị nếu cần. Điều này giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh trong cộng đồng.
Cải thiện vệ sinh cá nhân và môi trường: Đảm bảo vệ sinh cá nhân tốt, đặc biệt là việc rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, có thể giúp ngăn chặn sự lây lan của sán dây. Ngoài ra, cải thiện vệ sinh môi trường sống cũng là một biện pháp quan trọng để ngăn chặn sự phát triển và lây lan của sán dây.
Giáo dục và tư vấn: Cung cấp thông tin và giáo dục cho cộng đồng về cách phòng ngừa sán dây, cũng như cách nhận biết và điều trị bệnh, có thể giúp tăng cường nhận thức và sự hợp tác trong việc ngăn chặn bệnh.
Kiểm tra và theo dõi: Sau khi điều trị, quan trọng là tiến hành kiểm tra và theo dõi sức khỏe của bệnh nhân để đảm bảo sự loại bỏ hoàn toàn của sán dây và ngăn chặn sự tái phát của bệnh.
Cô Nguyễn Thị Trúc Li – giảng viên Cao đẳng Y Dược TPHCM - Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur