Thiên Cân Bạt -Vị thuốc Kiện gân, xương và thanh phế hiệu quả

• Niệt Gió – Vị thuốc quý trong y học dân gian
• Các nhóm thuốc điều trị viêm phế quản ở trẻ và lưu ý khi dùng

Hãy cùng Dược sĩ CKI - Giảng viên tại Cao đẳng Dược TPHCM - trường Cao đẳng Y Dược Pasteur tìm hiểu thêm về vị thuốc này qua bài viết sau nhé!

Hình ảnh cây Thiên cân Bạt

1. Đặc điểm chung dược liệu

Tên gọi khác: Tóp mỡ bông tròn; tóp mỡ có chồi; Đuôi chồn; đâu ma hoa nón rồng đất, kim kê lạc địa, thiên lý mã

Tên Khoa học: Flemingia strobilifera (L.) thuôc Họ: Đậu (Fabaceae)

1.1 Mô tả thực vật:

• Hình dáng: Cây bụi đứng, cao từ 1-3m, các nhánh có lông mềm.
• Lá: Lá chét có Hình trái xoan, gốc tù hoặc tròn, mặt trên có lông như bột, mặt dưới có lông trên các gân. cả hai mặt có những tuyến nhỏ rải rác, gân phụ 5-6 cặp; cuống 1-2,5cm.
• Hoa: Xếp thành chùm,2-5 cái một, ẩn trong nếp gấp của các lá bắc. có lá bắc hình cầu, có lông mềm.
• Quả: Hình thuôn, dài khoảng 9mm, bên trong chứa hai hạt màu nâu to 2mm
• Mùa hoa: Từ Tháng 10-11, mùa quả: từ Tháng 10-3.

1.2. Phân bố, thu hái:

Thiên Cân Bạt phân bố rộng rãi tại Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, Ấn Độ, Malaysia.

Tại Việt Nam, cây mọc trên các vùng đồng bằng hoang dã, sườn đồi từ Lai Châu, Lào Cai, Hòa Bình đến Quảng Bình, Thừa Thiên - Huế và Phú Quốc (Kiên Giang).

2. Bộ phận dùng

Rễ và lá - Radix et Folium Flemingiae Strobiliferae.

• Rễ: Dùng trong các bài thuốc chủ yếu, hỗ trợ điều trị ho, phong thấp, viêm đau.
• Lá: Dùng ngoài da để rửa vết thương, giảm sưng viêm.

3. Thành phần hóa học

Thảo dược này trong rễ và lá của dược liệu có chứa những thành phần hóa học như: flavonoid, tanin, saponin, alkaloid, các hợp chất phenolic có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm.

4. Tác dụng – công dụng

Theo y học cổ truyền,  Rễ của thảo dược này có vị cay, hơi đắng, tính hàn; được quy vào kinh Vào kinh phế, thận, bàng quang

 Tác dung: có tác dụng chỉ khái khư đàm, thanh nhiệt trừ thấp, bổ hư tráng cân, kiên tỳ, giải độc:

• Kiện gân cốt: Hỗ trợ trị các chứng phong thấp, đau nhức xương khớp.
• Thanh phế: Giúp giảm ho, hỗ trợ điều trị viêm phế, ho mãn tính.
• Giảm viêm, giải độc: Giúp thanh nhiệt, trừ thấp, hỗ trợ trị các vết thương, lá được dùng rửa vết thương.

Chủ trị:

- Chữa Trị viêm họng, ho mãn tính do phế hư

- Giúp Kiện gân, xương, cơ bắp, trị tý chứng

*Dạng dùng - Liều Dùng: Thường dùng dạng sắc khô hoặc tươi.  với liều 15 - 30g

Hình ảnh rễ tươi của cây và vị thuốc từ rễ được thát lát phơi khô

5. Các bài thuốc thường dùng có sử dụng Thiên Cân Bạt

Chia sẻ thêm với sinh viên Cao đẳng Y Dược TPHCM bài thuốc chữa bệnh từ Thiên Cân Bạt:

• Trị ho, viêm phế:
  • Rễ Thiên Cân Bạt 15g, cam thảo 10g, bách bộ 12g, sâm đại hành 10g, sắc uống.
• Giảm đau xương khớp:
  • Thiên Cân Bạt 20g, độc hoạt 15g, tang ký sinh 12g, quế chi 10g, sắc uống.
• Trị viêm loét ngoài da:
  • Lá Thiên Cân Bạt giã nát, đắp trực tiếp lên vùng bị viêm loét, giúp giảm sưng và thúc đẩy quá trình lành da.

6. Lưu ý khi sử dụng

• Tránh dùng quá liều, nhất là với người bị hư hàn.
• Tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.

7. Ứng dụng và thị trường

Tại Trung Quốc: Rễ Thiên Cân Bạt không chỉ được sử dụng trong y học cổ truyền mà còn được dùng làm thực phẩm, tạo nên những món canh, món hầm bổ dưỡng giúp bồi bổ sức khỏe.

Ở Ấn Độ: Rễ cây này còn được ứng dụng trong điều trị bệnh động kinh và chứng cuồng loạn (hysteria). Ngoài ra, lá của cây cũng được sử dụng để làm thuốc đắp giúp giảm sưng viêm.

Trên thị trường mua bán dược liệu, Thiên Cân Bạt có giá trị kinh tế khá cao. Hiện nay, tại Trung Quốc, rễ của loài cây này được bán với giá hơn 60 NDT/kg, tương đương khoảng 195.000 VNĐ/kg. Với nhu cầu sử dụng ngày càng tăng, Thiên Cân Bạt đang trở thành một dược liệu có tiềm năng lớn trong ngành công nghiệp dược phẩm và thực phẩm chức năng.

8. Kết luận và hướng phát triển

Thiên Cân Bạt là dược liệu có giá trị, cần được bảo tồn và phát triển thông qua các mô hình trồng trọt đảm bảo nguồn cung ổn định cho y học cổ truyền. Việc nghiên cứu sâu hơn về thành phần hóa học, tác dụng dược lý và ứng dụng của Thiên Cân Bạt trong sản xuất dược phẩm sẽ giúp mở rộng tiềm năng sử dụng. Đồng thời, việc chế biến các sản phẩm từ Thiên Cân Bạt như trà thảo dược, viên nang hay cao chiết xuất có thể là hướng đi mới giúp nâng cao giá trị kinh tế và ứng dụng thực tiễn của loại dược liệu này trong tương lai./.

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung

Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur