Cây Niệt gió là dược liệu quý trong y học cổ truyền, mọc hoang ở vùng đồi núi, ven rừng. Nó được dùng để chữa viêm nhiễm, phong thấp và hỗ trợ điều trị ung thư, góp phần quan trọng trong các bài thuốc dân gian.
Hãy cùng Dược sĩ CKI - Giảng viên tại Cao đẳng Dược TPHCM - trường Cao đẳng Y Dược Pasteur khám phá chi tiết các bài thuốc từ cà dái dê tím trong bài viết này nhé!
Hình ảnh cây Niệt gió
1. Đặc điểm chung dược liệu
Tên gọi khác: Gió niệt, liễu kha vương, lĩnh nam nguyên hoa, cửu tin thảo, sơn miền bì, địa ba ma, độc ngư đằng.
Tên khoa học: Wikstroemia indica - Thymeleaceae.( họ Trầm hương)
1.2. Mô tả thực vật:
Hình thái: Niệt gió là cây bụi nhỏ, quanh năm xanh tươi, cao khoảng 0,3 - 0,8 m. Thân và cành nhẵn, cành non mảnh, có màu lục nhạt, khi già chuyển thành màu nâu đỏ hoặc nâu đen, mang nhiều vết sẹo do lá rụng để lại.
Lá: Mọc đối hoặc mọc so le, gần như không có cuống. Phiến lá hình trái xoan thuôn dài, dài 2 - 4 cm, rộng 1 - 1,8 cm. Đầu lá tù hoặc hơi nhọn, mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới nhạt màu hơn, hai mặt lá đều nhẵn.
Hoa: Hoa nhỏ, màu lục vàng, mọc thành chùm ngắn ở đầu cành hoặc thành bông. Đài hoa hình ống, nhị 8, bầu 1 ô, có lông ở đỉnh.
Mùa hoa từ tháng 4 - 7.
Quả: Quả mọng, hình trứng, khi chín có màu đỏ tươi, kèm theo vết tích của bao hoa, phần cơm hơi dày. Hạt có vỏ mỏng, vỏ trong cứng và đen nhạt.
Mùa quả từ tháng 11 - 12.
1.2. Phân bố và sinh trưởng:
Chi Wikstroemia Endl. là một chi lớn, bao gồm các loại cây gỗ nhỏ hoặc cây bụi, phân bố chủ yếu từ khu vực dãy Himalaya đến Nam Á, Đông Nam Á và các đảo thuộc Thái Bình Dương.
Tại Việt Nam, chi này có khoảng 6 loài, trong đó Niệt gió là loài khá phổ biến, mọc hoang từ các vùng núi thấp đến trung du Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Cây cũng được tìm thấy nhiều ở các nước lân cận như Nam Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Ấn Độ và Malaysia.
Niệt gió là loài cây ưa sáng, thường mọc ở các vùng đồi, ven rừng, đặc biệt là các bờ cao gần nguồn nước. Hệ thống rễ cọc phát triển, giúp cây thích nghi tốt với điều kiện khô hạn. Cây ra hoa, kết quả hàng năm và có khả năng tái sinh tự nhiên từ hạt. Đặc biệt, Niệt gió có khả năng tái sinh chồi mạnh mẽ sau khi bị chặt, các cây trong tự nhiên thường có thân cành nhỏ nhưng phần gốc rất lớn.
Một số cây Niệt gió lâu năm có thể phát triển thành dạng cổ thụ, trong thân đôi khi tìm thấy 'Trầm hương' – một loại dược liệu quý giá.
1.3. Bộ phận dùng:
Cây Niệt gió được thu hái chủ yếu phần rễ, lá và thân để làm thuốc.
Thu hái: Lá hái vào mùa hạ. Rễ hái vào mùa thu, đông hay đầu mùa xuân.
Chế biến: Dùng tươi, vỏ thân phơi khô bảo quản dùng dần
Hình ảnh các bộ phận cây Niệt gió
1.4. Thành phần hóa học:
- Rễ và thân cây Niệt gió chứa phenol, acid amin, acanthicifolin, biscoumarin và lignan.
- Toàn cây có aretigenin, wikstroemin, maiterosi-nol và daphnoretin – chất kích thích protein kinase.
- Các nghiên cứu gần đây cho thấy Niệt gió chứa nhiều hoạt chất phong phú gồm: coumarin, lignan, dầu dễ bay hơi, flavonoid, biflavonoid, polysaccharide,…
- Đã phân lập được nhiều biflavonoid, bao gồm 4′-methoxydaphnodorin D1, D2, 3′-hydroxydaphnodorin A và 18 loại khác từ rễ và thân rễ.
4. Tác dụng – Công dụng
4.1. Tác dụng dược lý
Phân đoạn saponin trong cây Niệt gió có tác dụng chống Entamoeba histolytica in vitro.
Chất daphnoretin có tác dụng tăng lưu lượng máu nuôi cơ tim trên động vật thí nghiệm là chuột nhắt trắng.
Niệt gió có hoạt tính kích thích sự chuyển dạng lympho bào khi nuôi cấy in vitro, cho thấy tác dụng kích thích miễn dịch.
4.2. Công dụng theo Y học cổ truyền
Niệt gió có vị đắng, hơi cay, tính lạnh, có độc,
Có tác dụng sát trùng, bạt độc, trừ phong, tiêu viêm.
50g lá Niệt gió tươi giã nhỏ với hành tươi và muối, gói vào vải xô sạch, đắp lên mụn nhọt 3-4 giờ. Sau đó tháo băng và rửa sạch vết thương bằng nước muối. Ngày dùng 1 lần, sau 3-4 ngày thường khỏi bệnh.
Chữa trị viêm phế quản mãn tính:
Dùng 5kg Niệt gió tươi nấu hai lần (mỗi lần 4 giờ), lọc lấy dịch, cô thành cao đặc, thêm đường, uống 20ml/lần, 3 lần/ngày, trong 10 ngày.
Trị xơ gan cổ trướng:
Dùng 20-30g vỏ rễ Niệt gió nấu chín với 30g đường đỏ và 12g đại táo, chế thành viên, dùng 5-7 viên/lần, mỗi ngày uống 1 lần.
Chữa viêm thận:
Dùng 10g Niệt gió tươi (hoặc 6g khô) sắc uống thay nước hằng ngày.
6. Những lưu ý khi dùng
Cây Niệt gió có độc, cần thận trọng khi sử dụng, không tự ý dùng nếu không có kinh nghiệm.
Phụ nữ có thai và người suy nhược không nên dùng.
Kết luận:
Cây Niệt gió là một dược liệu quý trong y học cổ truyền, đặc biệt với khả năng phát triển thành dạng cổ thụ và tiềm năng hình thành 'Trầm hương' – một dược liệu có giá trị kinh tế và y học cao. Phần rễ và thân cây được thu hái và sử dụng chủ yếu trong các bài thuốc chữa viêm nhiễm, phong thấp, đồng thời hỗ trợ điều trị ung thư.
Các nghiên cứu hiện đại đã bước đầu xác định thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Niệt gió, mở ra tiềm năng ứng dụng trong việc phát triển các loại thuốc mới. Trong tương lai, việc nghiên cứu sâu hơn về cơ chế tác dụng và chiết xuất các hoạt chất từ cây Niệt gió sẽ góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, mở rộng khả năng ứng dụng của dược liệu này trong y học hiện đại. Điều này không chỉ bảo tồn nguồn dược liệu quý mà còn mang lại những giải pháp điều trị hiệu quả và an toàn hơn cho người bệnh../.
Tăng huyết áp phổi (PH) là một tình trạng nghiêm trọng gây ra huyết áp cao trong các động mạch trong phổi và có thể ảnh hưởng đến bên phải tim của bạn.
Viêm cột sống dính khớp (VCSDK) là bệnh viêm mạn tính, đặc trưng bởi đau và cứng cột sống tiến triển. Đây là bệnh lý phổ biến trong nhóm cột sống huyết thanh âm tính, bao gồm VCSDK, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vảy nến và tổn thương khớp do bệnh viêm ruột.
Do triệu chứng ALS khởi phát chậm và tiến triển từ từ, việc phát hiện ban đầu gặp khó khăn. Chẩn đoán cần loại trừ nhiều bệnh tương tự nên thường mất thời gian mới xác định chính xác.
Cây kế sữa (Cúc gai, Kế thánh) là thảo dược họ Cúc, phổ biến ở Địa Trung Hải. Chứa silymarin chống oxy hóa mạnh, cây hỗ trợ điều trị bệnh gan, tiểu đường, xơ vữa động mạch và ung thư.
