Cây canh châu - Bí quyết điều trị sởi an toàn và hiệu quả
Thứ hai, 13/05/2024 | 15:27
Canh châu là một loại cây thường được trồng để tạo điểm nhấn trong cảnh quan. Trong dân gian, lá của cây Canh châu thường được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với lá vối để hãm nước uống thay vì trà. Việc này có tác dụng giải khát và đề phòng bệnh sởi.
Cùng Dược sĩ Tôn Thảo Vy - Giảng viên tại Cao đẳng Dược TPHCM cùng tìm hiểu thông tin qua bài viết sau đây:
1. Thông tin thực vật cây Canh châu
Canh châu, còn được biết đến với các tên khác như Sơn minh trà, Kim châu, Tước mai đằng, là một loại cây nhỏ có dạng bụi và phân cành nhiều. Cây này có tên khoa học là Sageretia theezans (L.) Brongn và thuộc họ Táo ta (Rhamnaceae).
Đặc điểm của Canh châu bao gồm cành non mềm, màu xám nhạt, có lông tơ, và cành già nhẵn, màu xám nâu, có gai do biến đổi từ các cành nhỏ. Lá của nó mọc so le, có hình bầu dục hoặc hình trái xoan, có kích thước từ 2 đến 10cm dài và từ 0,8 đến 5cm rộng, với gốc tròn và đầu tù hơi nhọn, mép lá có răng cưa nhỏ. Mặt trên của lá sẫm màu, trong khi mặt dưới có màu nhạt và có gân nổi rõ.
Lá mọc so le, hình bầu dục
Cụm hoa của Canh châu thường mọc thành bông ở đầu cành hoặc kẽ lá, với mỗi bông thường chứa từ 1 đến 4 cài hoa màu trắng. Lá bắc có hình tam giác và có lông, đài hoa có hình chén. Quả của cây nhỏ, hình cầu, màu đen hoặc tím nhạt và toàn bộ cây thường có lông nhỏ.
Về phân bố sinh thái, Canh châu thích ánh sáng và ẩm ướt, thường mọc trong các lùm bụi ven đồi, bờ ruộng hoặc xung quanh các làng. Cây này được trồng và mọc hoang ở các khu vực thuộc miền Bắc và miền Trung của Việt Nam, ít gặp ở miền Nam. Ngoài ra, loài cây này cũng phân bố phổ biến ở miền Nam Trung Quốc.
2. Tính, vị - Bộ phận dùng
Canh châu có hương vị đắng nhẹ, hơi chua và tính mát, có tác dụng lưu thông huyết khí, làm mát cơ thể, và giúp thanh lọc độc tố.
Quả của Canh châu có thể ăn được và thường được sử dụng như một loại trái cây thông thường. Cành, lá và rễ của cây này có thể được thu hái quanh năm, sau đó phơi khô hoặc sấy để sử dụng dần. Theo quan điểm dân gian, việc thu hái rễ nên được thực hiện vào mùa đông, trong khi lá và cành thì nên được thu hái vào mùa xuân hoặc mùa hạ.
Canh châu có tính mát, vị đắng nhẹ và chua
3. Thành phần hóa học
Nghiên cứu về Canh châu đã khám phá ra rằng cây này chứa nhiều hoạt chất quý. Cụ thể, trong dược liệu của nó, các thành phần như friedelin, acid syringic, daucosterol, acid glucosyringic và taraxasterol đã được xác định.
4. Công dụng
Cây Canh châu đã được sử dụng từ rất lâu trong y học truyền thống ở nước ta. Trong truyền thống y học, người ta sử dụng cây này, gọi là Xích chu đằng, để chữa trị vết thương. Theo quan điểm y học cổ truyền, Canh châu được sử dụng để điều trị nhiều vấn đề khác nhau như sai khớp, sưng mặt và mụn nhọt, ban sởi, tắc tia sữa, loét, bong gân.
Liều lượng khuyến nghị là 10 - 20g sắc uống mỗi ngày.
Ngoài ra, Canh châu cũng có thể được sử dụng ngoài da, lá tươi có thể nấu thành nước tắm hoặc dùng để đắp.
Quả của cây này có thể ăn được, có vị hơi chua ngọt. Lá có thể sử dụng độc lập hoặc kết hợp với lá vối để nấu nước uống thay cho trà, có thể sử dụng hàng ngày. Nước hãm từ lá Canh châu có tác dụng giải khát và giúp đề phòng bệnh sởi.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng người bị tỳ vị hư hàn và đại tiện lỏng nên tránh sử dụng Canh châu. Phụ nữ mang thai cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc nhân viên y tế trước khi sử dụng.
5. Bài thuốc tham khảo
Một số phương pháp sử dụng Canh châu trong y học dân gian đã được ghi nhận, tuy nhiên hiện tại, nghiên cứu về dược liệu này vẫn còn hạn chế, chủ yếu được áp dụng trong cộng đồng. Dưới đây là một số bài thuốc dân gian sử dụng Canh châu:
Chữa các tình trạng sưng mặt, ban da, bị bệnh sởi, sốt ho khát nước:
Sắc với 400ml nước xuống còn 200ml. Uống 100ml, 2 lần mỗi ngày. Sử dụng liên tục trong 10 ngày và tắm bằng nước Canh châu hàng ngày.
Cây Canh châu hỗ trợ trị bệnh sởi
Chữa sởi chậm mọc:
Rễ Canh châu 30g, thái mỏng. Sắc với 500ml nước xuống còn 300ml.
Uống 100ml, 3 lần mỗi ngày.
Chữa lở ngứa, mụn nhọt:
Canh châu 24g, Hạ khô thảo 20g, Bồ công anh 20g, Rễ cỏ xước 20g, Lá đơn đỏ 10g.
Sắc với 750ml nước xuống còn 200ml. Uống 100ml, 2 lần mỗi ngày trong 5 ngày.
Chữa vết thương lâu liền miệng:
Lá Canh châu, Lá thồm lồm (cùng lượng), Đinh hương một nụ.
Giã nát và đắp lên vết thương, sử dụng cho vết thương nhỏ và không quá sâu.
Bài thuốc trị trẻ nhỏ lên canh châu:
Canh châu 12 – 16g. Sắc với khoảng 300 – 400ml nước xuống còn 200ml.
Uống 100ml, 2 lần mỗi ngày trong 1 – 2 ngày.
Nấu dạng nước trà giúp giải khát và phòng ngừa bệnh sởi:
Dùng Canh châu và Lá vối, sắc lấy nước uống hàng ngày.
Canh châu có vị đắng và tính mát, có nhiều ứng dụng trong việc phòng ngừa sởi, chữa lở ngứa mụn nhọt, vết thương lâu lành miệng… Tuy là thảo dược tự nhiên, nhưng cần tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng. Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đạt hiệu quả tốt nhất.
Cây Mỏ quạ, còn gọi Xuyên phá thạch, là dược liệu quý trong y học cổ truyền, có vị đắng, tính mát. Cây này giúp phá ứ, khứ phong, giảm đau xương khớp, thanh nhiệt phế, được sử dụng lâu đời trong các bài thuốc dân gian Việt Nam.
Bầu đất, hay cây Kim thất, là rau quen thuộc trong ẩm thực Việt. Ngoài làm món ăn, nó còn được dùng trong y học cổ truyền công dụng của Cây Bầu đất để hỗ trợ điều trị táo bón, kiết lỵ, ho khan, tiểu đường và cải thiện giấc ngủ.
Collagen là một loại protein cấu trúc quan trọng tạo nên phần lớn mô liên kết trong cơ thể, bao gồm cả da. Nó đóng vai trò then chốt trong việc duy trì độ săn chắc, đàn hồi và vẻ tươi trẻ của làn da.
Sâm cau, dược liệu quý trong y học cổ truyền, nổi bật với tác dụng bồi bổ cơ thể và hỗ trợ xương khớp. Nhờ chứa nhiều hoạt chất có lợi, sâm cau giúp giảm đau nhức, đồng thời tăng độ dẻo dai và chắc khỏe cho hệ xương khớp.
