Một số vấn đề cần lưu tâm trong xét nghiệm hóa sinh máu
Thứ sáu, 08/03/2024 | 14:16
Xét nghiệm sinh hóa máu cực kỳ quan trọng trong việc đặt nền móng cho chẩn đoán và giám sát quá trình điều trị các bệnh lý. Do đó, mọi sự không bình thường trong các kết quả của xét nghiệm này đều báo hiệu về những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
Xét nghiệm sinh hóa máu là một phương pháp quan trọng trong lĩnh vực y tế, được sử dụng để đánh giá và theo dõi sức khỏe tổng quát cũng như chẩn đoán các bệnh lý cụ thể. Giảng viên tại khoa Xét nghiệm - Cao đẳng Y Dược TPHCM cho biết một số ý nghĩa chính của xét nghiệm sinh hóa máu:
Đánh giá chức năng các cơ quan: Xét nghiệm giúp đánh giá chức năng của các cơ quan quan trọng như gan, thận, tuyến giáp, và tuyến tụy. Ví dụ, các chỉ số như AST và ALT cho thấy tình trạng gan, trong khi creatinine và BUN phản ánh chức năng thận.
Chẩn đoán bệnh lý: Xét nghiệm sinh hóa máu có thể phát hiện các bệnh lý như tiểu đường (qua xét nghiệm glucose máu), rối loạn lipid máu (qua xét nghiệm cholesterol và triglyceride), và các bệnh lý về gan, thận, tim mạch.
Theo dõi tiến trình bệnh và hiệu quả điều trị: Xét nghiệm sinh hóa máu cũng giúp theo dõi tiến trình của bệnh và đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị. Sự thay đổi trong các chỉ số có thể chỉ ra sự cải thiện hoặc xấu đi của tình trạng sức khỏe.
Phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe: Thông qua việc phân tích các chỉ số trong máu, xét nghiệm có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe trước khi triệu chứng bắt đầu xuất hiện, cho phép can thiệp kịp thời và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng.
Đánh giá tình trạng dinh dưỡng và lối sống: Một số chỉ số trong xét nghiệm sinh hóa máu cũng phản ánh tình trạng dinh dưỡng và ảnh hưởng của lối sống đến sức khỏe, ví dụ như glucose máu, lipid máu, và các chỉ số liên quan đến chức năng gan có thể bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống và hoạt động thể chất.
Tóm lại, xét nghiệm sinh hóa máu cung cấp thông tin quý giá giúp chẩn đoán, theo dõi điều trị, và quản lý sức khỏe một cách hiệu quả.
2. Những lưu ý trước khi thực hiện xét nghiệm sinh hóa máu
Trước khi thực hiện xét nghiệm sinh hóa máu, có một số lưu ý quan trọng cần tuân theo để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác nhất:
Nhịn ăn: Nhiều xét nghiệm sinh hóa máu yêu cầu bạn nhịn ăn từ 8 đến 12 giờ trước khi lấy máu. Điều này đặc biệt quan trọng cho các xét nghiệm liên quan đến glucose và lipid trong máu. Bạn vẫn có thể uống nước lọc, nhưng nên tránh các loại đồ uống có đường hoặc caffeine.
Thông báo về việc sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Bạn cần thông báo cho bác sĩ về mọi loại thuốc, bao gồm thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng và thảo mộc mà bạn đang sử dụng.
Tránh rượu bia: Nên tránh uống rượu bia ít nhất 24 giờ trước khi thực hiện xét nghiệm, vì rượu có thể ảnh hưởng đến một số chỉ số trong xét nghiệm sinh hóa máu.
Hạn chế hoạt động thể chất: Tập thể dục nặng hoặc lao động cường độ cao trước khi thực hiện xét nghiệm có thể ảnh hưởng đến kết quả một số chỉ số. Hãy hạn chế hoạt động thể chất cường độ cao trước khi lấy máu.
Quản lý căng thẳng: Căng thẳng tâm lý cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm. Cố gắng giữ tâm trạng thoải mái trước khi đi xét nghiệm.
Mặc quần áo thoải mái: Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, nhất là ở phần tay, để dễ dàng lấy mẫu máu.
Tuân theo hướng dẫn cụ thể: Đối với một số xét nghiệm sinh hóa máu đặc biệt, bác sĩ hoặc nhân viên y tế có thể đưa ra hướng dẫn cụ thể mà bạn cần tuân theo. Đảm bảo rằng bạn hiểu và tuân thủ những hướng dẫn này.
Giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM lưu ý những điểm trên không chỉ giúp tăng cường độ chính xác của kết quả xét nghiệm mà còn giảm thiểu khả năng phải thực hiện lại xét nghiệm do các biến động không mong muốn trong kết quả.
Xét nghiệm bilirubin giúp chẩn đoán bệnh lý gan mật
3. Các xét nghiệm sinh hóa máu thường gặp
Các xét nghiệm sinh hóa máu thường gặp bao gồm nhiều loại, mỗi loại cung cấp thông tin cụ thể về chức năng của cơ quan, tình trạng bệnh lý, hoặc đánh giá tình trạng dinh dưỡng. Dưới đây là một số xét nghiệm sinh hóa phổ biến và thông tin chúng cung cấp:
Glucose máu: Đo lường lượng đường trong máu, giúp chẩn đoán và theo dõi tiểu đường.
Cholesterol toàn phần, LDL, HDL, và triglyceride: Đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim mạch qua đo lường mức độ lipid trong máu.
Creatinine và urea (BUN): Đo lường chức năng thận thông qua sản phẩm chất thải trong máu.
Enzyme gan (AST, ALT, GGT, và ALP): Đánh giá chức năng gan và phát hiện tổn thương gan.
Protein toàn phần và albumin: Đánh giá tình trạng dinh dưỡng và chức năng gan.
Bilirubin: Phản ánh tình trạng phân hủy hồng cầu và chức năng gan. Mức độ cao có thể chỉ ra jaundice hoặc các vấn đề với gan hoặc túi mật.
Calcium, potassium, sodium, và chloride: Đánh giá cân bằng điện giải, quan trọng cho chức năng cơ bắp, truyền dẫn thần kinh, và cân bằng dịch trong cơ thể.
Magnesium và phosphorus: Cần thiết cho nhiều quá trình sinh hóa trong cơ thể, bao gồm chức năng cơ và xương.
Ferritin và sắt: Đánh giá trữ lượng sắt trong cơ thể, giúp chẩn đoán thiếu máu do thiếu sắt hoặc quá tải sắt.
Enzyme tuyến tụy (amylase và lipase): Đánh giá chức năng tuyến tụy và phát hiện tình trạng viêm tuyến tụy.
Hormone tuyến giáp (TSH, T3, T4): Đo lường chức năng tuyến giáp, giúp chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp như bệnh Basedow hoặc suy giáp.
Các xét nghiệm sinh hóa này có thể được chỉ định riêng lẻ hoặc kết hợp tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể và những gì bác sĩ muốn đánh giá hoặc chẩn đoán.
Tăng huyết áp phổi (PH) là một tình trạng nghiêm trọng gây ra huyết áp cao trong các động mạch trong phổi và có thể ảnh hưởng đến bên phải tim của bạn.
Viêm cột sống dính khớp (VCSDK) là bệnh viêm mạn tính, đặc trưng bởi đau và cứng cột sống tiến triển. Đây là bệnh lý phổ biến trong nhóm cột sống huyết thanh âm tính, bao gồm VCSDK, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vảy nến và tổn thương khớp do bệnh viêm ruột.
Do triệu chứng ALS khởi phát chậm và tiến triển từ từ, việc phát hiện ban đầu gặp khó khăn. Chẩn đoán cần loại trừ nhiều bệnh tương tự nên thường mất thời gian mới xác định chính xác.
Cây kế sữa (Cúc gai, Kế thánh) là thảo dược họ Cúc, phổ biến ở Địa Trung Hải. Chứa silymarin chống oxy hóa mạnh, cây hỗ trợ điều trị bệnh gan, tiểu đường, xơ vữa động mạch và ung thư.
