Cây Dòi Tía – Vị Thuốc chống viêm, tiêu đờm và giảm ho

Hình ảnh Cây thuốc dòi tía

Cây Dòi tía, một loại thảo dược, từ lâu đã trở thành thành phần quan trọng trong các bài thuốc nam. Đây là một loại cây thuốc quý Theo y học cổ truyền, cây này có vị ngọt, tính mát và có tác dụng tiêu viêm, tiêu đờm và giảm ho, với nhiều công dụng trị bệnh được sử dụng để chữa ho lâu ngày, viêm họng, bí tiểu, nóng sốt khát nước và tắc tia sữa. Ngoài ra, cây còn có hiệu quả trong việc chữa đau răng và sâu răng.

Hãy cùng DsCKI. Nguyễn Quốc Trung giảng viên Cao đẳng dược tphcm tìm hiểu và khám phá về loại thảo dược quý giá này!

1. Đặc điểm chung dược liệu:

Tên khác:  Cây bọ mắm, Cây cỏ dòi, Bơ nước tương;, Đại kích biển,

Tên khoa học: Pouzolzia zeylanica; Họ:  Tầm ma hay còn gọi là Gai (Urticaceae).

1.1. Mô tả thực vật

Cây Dòi tím là một loại cây thân thảo, mọc thấp sát mặt đất và có nhiều thân nhánh. Thân cây có lông mịn.

Lá cây mọc so le, dài từ 4 – 9 cm và rộng khoảng 2 cm, màu xanh lục, mỏng, hình trứng thon nhỏ ở đầu.

Hoa nhỏ, nở thành chùm ở nách của nhánh cây.và ra hoa quanh năm khi cây đã trưởng thành.

Quả có hình trứng nhọn, với các khía dọc chia thành từng múi.

1.2. Phân bố và sinh trưởng

Cây Thuốc Dòi được phân bố rộng rãi ở các vùng như bán đảo Đông Dương, Philippines, Malaysia và Ấn Độ. thường mọc hoang và thích ẩm ướt,

Ở nước ta, cây này phổ biến ở các vùng đất ẩm và bỏ hoang trên toàn quốc, cả ba miền.

Ngoài việc tự nhiên mọc hoang, cây Thuốc Dòi cũng có thể được trồng để thu hoạch làm thuốc.

Hình ảnh hoa và lá Cây thuốc dòi tía

2. Bộ phận dùng, thu hái chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây trừ rễ bao gồm Thân, lá, hoa, nhựa cây.

Cây được thu hái quanh năm.

Cây thu hái về Rửa sạch trước khi dùng. chế biến thành thuốc chữa bệnh.

Bảo quản dược liệu ở nơi khô ráo, sạch sẽ, thoáng mát, tránh nắng gắt.

3.Thành phần hóa học

Chất nhầy là thành phần hóa học quan trọng của cây thuốc dòi khô

4. Tác Dụng – Công Dụng

Theo Đông y, cây Dòi tím có vị ngọt nhạt, tính mát.

Trọng y học cổ truyền nhờ có chứa chất nhầy, thành phần hóa học của cây có nhiều lợi ích đối với sức khỏe con người. Dưới đây là một số tác dụng và lợi ích của cây thuốc dòi tía:

- Ho lâu ngày: Tính mát của cây thuốc dòi tía giúp làm dịu và giảm ho

- Viêm họng: Với tính kháng viêm, giúp giảm viêm và đau họng.

- Tiểu tiện bí: Là một loại diuretic tự nhiên, cây thuốc dòi tía giúp tăng lượng nước tiểu và giảm hiện tượng tiểu tiện bí.

- Nóng sốt khát nước: Tính mát của cây thuốc dòi tía giúp giảm nhiệt độ cơ thể và giảm cảm giác khát nước.

- Tắc tia sữa: Cây thuốc dòi tía có tác dụng làm thông tia sữa và giúp tiết sữa tốt hơn.

- Chữa răng đau sâu răng: Với tính kháng viêm và giảm đau, nên có thể dùng để chữa răng đau sâu bằng cách chườm chất nước sắc từ cây vào vùng lỗ chân răng.

* Liều dùng – Cách dùng

liều dùng trung bình mỗi ngày, của cây thuốc dòi cho một người là 10 – 20g.

Tuy nhiên, liều dùng cụ thể còn phụ thuộc tình trạng bệnh của mỗi người.

Cách dùng:

- Chế biến thuốc uống: Rửa sạch, nấu nước uống hoặc sắc dịch.

- Chườm hoặc súc miệng: Sắc dịch để chườm hoặc làm nước súc miệng tùy theo mục đích sử dụng (chữa ho, viêm họng, đau răng,...).

- Người dùng nên tuân thủ theo liều lượng do thầy thuốc chỉ định và không nên sử dụng quá liều.

5. Các bài thuốc kinh nghiệm từ cây Thuốc Dòi

Cây thuốc Dòi được áp dụng trong nhiều bài thuốc dân gian để chữa các bệnh khác nhau như sau:

5.1. Chữa ho thường, đau họng:

Lấy 10 – 20g thuốc dòi khô sắc lấy nước uống.

5.2. Hỗ trợ trị ho lao:

Lấy nhựa của Dòi tím, đem chưng cách thủy với mật ong.

Sau khi chưng, lấy nước thuốc, dùng để uống. Mỗi ngày uống dùng từ 2 – 3 lần.

5.3. Chữa cảm mạo:

Dùng 20 - 30g lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi, giã nhuyễn cùng chút muối rồi chắt lấy nước.

Phần nước này ngậm và nuốt, làm nhiều lần trong ngày và duy trì liên tục trong 1 tuần.

5.4. Chữa mụn nhọt, máu bầm, viêm sưng vú:

Lấy một lượng vừa đủ cây thuốc dòi, rử sạch để ráo nước.

Đem giã nát và đắp lên vùng sưng đau.

5.5. Món nước uống giải nhiệt, thanh lọc cơ thể:

Lấy cây thuốc dòi từ 10 – 20g, đem Sắc/nấu lấy nước uống.

Có thể kết hợp nấu cùng với lá mã đề, rễ tranh, râu bắp,

Bài thuốc kết hợp cây thuốc Dòi với các dược liệu khác để nấu nước uống giải nhiệt

5.6. Chữa viêm đường tiết niệu:

Lấy cây cỏ dòi tươi hoặc khô 20g, đem sắc/nấu với 1 lít nước đến khi còn lại 500ml,

chắt lấy nước uống trong ngày.

Để tăng thêm tác dụng.có thể kết hợp cùng râu bắp, cỏ tranh

5.7. Chữa tắc tia sữa, tiểu buốt:

Lấy cây thuốc dòi 30 - 40g, đem sắc lấy nước uống trong ngày.

5.8. Chữa ngạt mũi, sổ mũi, viêm sưng mũi:

Lấy lá hoặc hoa cây thuốc dòi tươi 20g, rửa sạch, giã nát và vắt lấy phần nước.

Lấy bông tăm thấm phần nước đó, rồi lau vào trong mũi.

5.9. Chữa đau răng:

Lấy một nắm lá cây thuốc dòi tươi, rửa sạch, giã nhuyễn rồi vắt lấy nước ngậm 3 - 4 lần/ngày.

Hoặc nhai lá tươi rồi ngậm trong miệng hay nhét trực tiếp vào chân răng bị đau.

6. Những Lưu ý khi dùng

Khi sử dụng cây thuốc dòi để chữa bệnh, để đảm bảo an toàn và phát huy tác dụng tốt nhất, chia sẻ thêm với sinh viên Cao đẳng dược người dùng cần lưu ý những điều sau:

- Người có cơ địa hàn nên tránh sử dụng, đặc biệt là khi đang bị lạnh bụng, tiêu hóa kém để tránh tiêu chảy hay đau bụng.

- Trước khi dùng thuốc, cần tham vấn từ thầy thuốc chuyên môn để đảm bảo phù hợp với cơ địa và tránh gây dị ứng

- Hãy tránh lạm dụng thuốc để không gây mất cân bằng nước và điện giải, làm cho cơ thể mệt mỏi và uể oải.

- Không nên sử dụng thuốc một cách thường xuyên vì có thể gây sảy thai.

- Cần loại bỏ vi khuẩn và cặn bẩn trước khi sử dụng hãy rửa sạch dược liệu.

- Người mắc tiểu đường hoặc huyết áp thấp nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Tóm lại, cây Thuốc Dòi tím là một nguồn dược liệu quý được sử dụng rộng rãi trong y học dân

gian, với nhiều tác dụng có lợi cho sức khỏe và khả năng điều trị bệnh cao. Việc tham khảo ý kiến

của bác sĩ trước khi sử dụng rất quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.../

DsCKI. Nguyễn Quốc Trung

Nguồn: Tin tức Y Dược - trường Cao đẳng Y Dược Pasteur