Trong xu hướng ưa chuộng phương pháp chữa trị tự nhiên, dược liệu ngày càng được dùng rộng rãi để chăm sóc sức khỏe, nhất là trong điều trị bệnh xương khớp. Cây hy thiêm – loại thảo dược quen thuộc – hiện thu hút sự quan tâm nhờ tác dụng đáng kể của nó.
Hình ảnh cây Hy thiêm
Hãy giảng viên tại trường Cao đẳng Y Dược TPHCM cùng khám phá chi tiết về đặc điểm, công dụng và áp dụng thực tế của cây Hy thiêm trong điều trị bệnh.
Loại cây Hy thiêm này được biết đến với những tên gọi khác như “cứt lợn” hay “cỏ đĩ”.
Có tên khoa học Siegesbeckia orientalis, thuộc họ Cúc (Asteraceae),
Hy thiêm là cây thuốc sống hàng năm, Loại cây này được biết đến với những tên gọi khác như “cứt lợn” hay “cỏ đĩ”. Tuy nhiên, để tránh nhầm lẫn, nên xác định rõ cây hy thiêm qua các đặc điểm sau:
Thân cây: Thuộc loại thân cỏ, cao từ 30cm đến 1m, chia nhiều cành nhỏ. Thân rỗng ở giữa, màu nâu nhạt hoặc hơi sắm, có nhiều lông ngắn.
Lá: Mọc đối, phiến lá hình mác rộng, mép răng cưa, màu xanh sắm ở mặt trên, xanh nhạt ở mặt dưới.
Hoa: Hoa nhỏ, cùng nhau tạo thành cụm đầu, các hoa chính giữa có hình ống màu vàng, hoa nhỏ bên ngoài hình lưỡi.
Lá bắc: Có lông dính.
Đây là loài thảo mộc sống lâu năm, phân bố biển ở nhiều vùng nhiệt đới, đặc biệt ở Đông Nam Á. Ở Việt Nam, Cây được phân bố ở khắp các tỉnh miền núi nước tanhư: Tỉnh Hòa Bình, Lào cai, Hà Giang, Yên Bái, lai Châu ….
- Bộ phận dùng: Thân và lá cây được sử dụng làm thuốc. Người dân thường loại bỏ gốc và rễ, không dùng gốc và rễ của cây hy thiêm để làm thuốc.
- Cách chế biến và thu hái
Hy thiêm nên thu hái lúc cây chuẩn bị ra hoa,đây chính là thời vụ thu hái thuốc tốt nhất(Thường vào tháng 4 hàng năm).
Cây thu hái về sẽ được loại bỏ phần lá héo, sâu, sau đó cắt ngắn và phơi khô ở độ ẩm thích hợp (khoảng 12% là tốt nhất) và được sử dụng để làm thuốc.
Sau khi thu hái, người ta phơi khô trong bóng râm hoặc sấy khô ở nhiệt độ 50-60°C.
Khi cần sử dụng, dược liệu được rửa sạch, ủ mềm và cắt nhỏ.
Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng cây hy thiêm chứa những hợp chất hóa học quan trọng như các chất đắng daturosid, orientin, alkaloid, các hợp chất phenolic, mang lại hiệu quả tích cực trong y học.
Hy thiêm có tác trừ thấp, giảm đau nhức xương khớp.
DSCKI, giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM chia sẻ Hy thiêm trong theo Y học cổ truyền và y học hiện đại chỉ tiết:
Cây Hy thiêm có vị đắng, cay, tính mát và hơi độc.
Có tác dụng: hoạt huyết, bổ huyết, trừ thấp, giảm đau, rất tốt cho xương khớp
Theo y học cổ truyền, loại cây này được sử dụng để trị nhiều chứng bệnh, bao gồm:
Phong thấp và tê liệt: Cây hy thiêm giúp khu phong, trừ thấp, giảm đau nhức xương khớp.
Cải thiện chức năng gan thận: Hỗ trợ điều trị các chứng bệnh do phong khí gây ra như đau lưng, chân tay tê mỏi.
Chữa các bệnh ngoài da: Như mụn nhọt và lở loét.
Nghiên cứu các nhà khoa học cho thấy Hy thiêm chứa nhiều hợp chất quý như darutoside, alkaloid, và phenolic và nhiều hoạt chất sinh học quan trọng, bao gồm:
Darutoside và phenolic: Có tác dụng chống viêm, giảm đau, hạ huyết áp và giãn cơ.
Chiết xuất cồn thô: Chống lại sự tăng axit uric máu, hỗ trợ điều trị bệnh gút và các bệnh lý liên quan đến viêm khớp.
Kirenol: Hiệu quả kháng khuẩn đối với các vi khuẩn gram dương, như Staphylococcus aureus và Acinetobacter baumannii.
Chống tăng sinh tế bào: Hỗ trợ tiềm năng trong điều trị ung thư nội mạc tử cung.
Bệnh cạnh đó cây còn có tác dụng khác:
- Giảm đau đầu, cảm mạo.
- Hỗ trợ điều trị mất ngủ, tăng huyết áp.
- Chữa mụn nhọt do nóng.
...
Hy thiêm vị thuốc chữa tê mỏi, đau nhức xương
Các bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này bao gồm:
Nguyên liệu: 3 chỉ hy thiêm, 3 chỉ bạch mao đằng, 5 chỉ xú ngô đồng hoặc ngưu tất.
Cách thực hiện: Sắc chung các nguyên liệu với nước, uống hằng ngày.
Nguyên liệu: 10 lượng bột hy thiêm, 3 lượng bột thiên niên kiện, 2 lượng bột xuyên khung.
Cách thực hiện: Trộn đều các loại bột, vo thành viên, uống 2 lần/ngày, mỗi lần 4-5 viên, uống cách xa bữa ăn.
Nguyên liệu: 4 lượng hy thiêm.
Cách thực hiện: Sắc lấy nước cốt, thêm đường đen, cô đặc thành cao. Chia uống 2 lần/ngày, mỗi lần 1 chén nhỏ.
Nguyên liệu: 250g hy thiêm, 50g thiên niên kiện, 1 lít rượu trắng.
Cách sử dụng: Cô đặc hy thiêm thành cao, bôi ngoài da tại các vị trí đau nhức.
Để đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng cây hy thiêm, người bệnh cần lưu ý:
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Trước khi sử dụng cây hy thiêm để điều trị bệnh.
- Khi sử dụng các liệu pháp từ cây hy thiêm cần thời gian để phát huy tác dụng cần phải kiên trì
Ngưng sử dụng khi có phản ứng bất thường: Nếu gặp các dấu hiệu lạ, cần ngưng ngay và tham khảo ý kiến chuyên gia.
- Ngoài ra, cần kết hợp cây hy thiêm với chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học:
- Bổ sung thực phẩm tốt cho xương khớp: Rau xanh đậm, trái cây có múi, sữa, ngũ cốc.
Hạn chế thực phẩm không lành mạnh: Đồ cay nóng, chiên xào, thức uống có cồn hoặc chứa chất kích thích.
- Tập thể dục đều đặn: Tăng cường sức mạnh cơ xương và cải thiện sức khỏe toàn diện.
- Kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể dục thể thao và tránh lao động quá sức.
Kết luận:
Hy thiêm là một loại dược liệu quý với nhiều công dụng trong điều trị bệnh, đặc biệt là các bệnh lý về xương khớp. Bên cạnh khả năng hỗ trợ chữa bệnh, Hy thiêm còn giúp giảm tác dụng phụ của các loại thuốc tân dược. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, việc sử dụng cây Hy thiêm cần được thực hiện đúng cách và kết hợp với lối sống lành mạnh. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho giá trị của y học cổ truyền trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống hiện đại./.
DsCKI. Nguyễn Quốc Trung
Nguồn: Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
